Gleby rdzawe – jak je przystosować dla potrzeb uprawy? Podpowiadamy!

Gleby rdzawe zajmują bardzo dużą część powierzchni Polski. Chociaż ich wartość użytkowa jest niewielka, często zostają wykorzystywane w rolnictwie. Proces uzdatnienia ich do użytku rolnego jest długi, wymaga nakładów finansowych i ciężkiej pracy.

Charakterystyka i występowanie

Gleby rdzawe są typem gleb bielicoziemnych, które są typowe dla Polski i innych krajów o podobnym klimacie. Powstały w warunkach niskiej temperatury i dużej wilgotności powietrza, ze skał o małej zawartości składników zasadowych. Ich podłożem głównie są granity i piaskowce bezwęglanowe, których głównym składnikiem jest kwarc, a proporcja minerałów ilastych jest stosunkowo niewielka. Są bardzo silnie zakwaszone i mają małą pojemność sorbcyjną. Obok gleb rdzawych w rzędzie tym występują jeszcze gleby bielicowe i bielice.

Gleby rdzawe to te, które stworzone są na piaskach zwałowych lub wolnolodowcowych. Ich naturalne pH mieści się w granicach między 3 a 5. Poziom próchnicowy dochodzi tylko do około 20 centymetrów i składa się głównie z próchnicy moder albo mor. Ze względu na swoje niewielkie możliwości rolnicze, gleby rdzawe rzadko są wykorzystywane pod uprawy, częściej stanowią podstawę do zakładania lasów. Ich cechą charakterystyczna jest słabe uwilgotnienie, ponieważ podłoże jest bardzo przepuszczalne.

Klasyfikacja

Wyróżnia się trzy podtypy gleb rdzawych, które różnią się od siebie nieznacznie pod względem kilku właściwości, szczególnie pod względem chemicznym.

Gleby rdzawe właściwe tworzą się ze skał przepuszczalnych. Przyjmują barwę w procesie rdzewienia, która jest związana z tworzeniem nieruchliwych związków substancji organicznych z tlenkami. W wyniku wietrzenia (zarówno fizycznego jak i chemicznego) stopniowo zaczynają się uwalniać ze skał macierzystych znaczne ilości żelaza i glinu, które nie związują się z próchnicą, sięgającą około 20 centymetrów. W poziomie rdzewienia brakuje substancji ilastych, w związku z czym gleba ma wyraźny niedobór związków próchniczo-ilastych. W porównaniu z innymi podtypami, gleby rdzawe właściwe, charakteryzują się największa zawartością zasad (nawet 30%) ale ich odczyn i tak jest dość kwaśny – poziom pH waha się od 3,5-5, z powodu znacznych ilości glinu. Gleby te raczej nie nadają się do uprawy rolniczej, w naturalny sposób stają się podłożem lasów i borów mieszanych.

Gleby brunatno-rdzawe, drugi podtyp gleb rdzawych, powstają w wyniku nakładania się na poziom rdzewienia procesu brunatnienia, który powoduje, że ziemia ma mieszany kolor. Ich poziom zakwaszenia jest mniejszy, ale struktura wodno-powietrzna nietrwała i niekorzystna. Z tego powodu również najczęściej zostają zalesiane.

W profilu gleb bielicowo-rdzawych pojawiają się cechy morfologiczne typowe dla gleb bielicowych. Wyraźnie wskazują na tendencje do przemieszczania się tlenków żelaza i glinu, z czym związany jest ściśle proces bielicowania. Występuje on w silnej zależności od  roślinności leśnej i kwaśnej ściółki typu moder lub mor. Materiał macierzysty tych ziem zawiera zdecydowanie mniej glinokrzemianów niż obserwowane to jest w przypadku innych gleb z rzędu bielicoziemnych. Poziom próchniczy jest niewielki i ma małą miąższność, a cała gleba ma odczyn bardzo kwaśny, pH waha się między 3 a 3,5, dlatego nie nadaje się pod uprawę, a naturalną roślinnością na glebach tego typu są lasy mieszane.

Przystosowanie do wykorzystania w rolnictwie

Z rolniczego punktu widzenia gleby rdzawe nie przedstawiają większej wartości. Są raczej rzadko używane, ale często zdarza się, że z braku innych możliwości zostają zaadoptowane do warunków rolniczych. Sposobem na ich zagospodarowanie jest silne wapnowanie i odkwaszanie, wyłącznie za pomocą CaCO3 i wzmożone nawożenie minerałami. Najczęściej należą do 7 kompleksu rolnego, co oznacza poziom żytni bardzo słaby i klasyfikuje się je do VI klasy bonitacyjnej. Można uprawiać na nich ziemniaki, żyto i pszenżyto, albo inne rośliny, które nie mają dużych wymagań, ale plony nie będą najwyższe. Najlepszym sposobem na ich gospodarcze wykorzystanie będzie zalesienie sosną z niewielkim proporcjonalnie dodatkiem drzew liściastych.

 

Autor: Katarzyna Kaźmierczak

Bibliografia:

Uggla H., „Gleboznawstwo rolnicze”, PWN, Warszawa 1981 r., s. 432-434.

Zawadzki S., „Podstawy gleboznawstwa”, PWRiL, Warszawa 2002 r., s. 143- 144.

Zawadzki S. (red.), „Gleboznawstwo”, red., PWRiL, Warszawa 1999 r., s. 403-405.

ROŚLINY WCALE NIE TAKIE ZNANE! SPRAWDŹ SIĘ W NIECODZIENNYCH PYTANIACH

[1/10] Które drzewo w średniowiecznej Europie było czczone jako symbol boga piorunów?

Dodaj komentarz

Rynek Rolny to pierwszy profesjonalny branżowy portal rolniczy z giełdą rolną. Darmowe ogłoszenia rolnicze i aktualne ceny produktów rolnych. Sprzedawaj i Kupuj z nami!

Sulejkowska 56/58 lok 215
04-157 Warszawa, Polska

Email: kontakt [małpa] rynek-rolny.pl

Newsletter

Fundusze Europejskie – dla rozwoju innowacyjnej gospodarki