Jasnota różowa – niepozorna, ale trująca dla bydła roślina!
Komosa biała kiedyś ratowała od głodu, dziś jest niepożądanym chwastem
Zobacz także
Komosa biała to popularny chwast, znany jako lebioda, kamosa lub łaboda, który w Europie był uprawiany od czasów prehistorycznych aż do XVIII w. Obecnie o jej walorach smakowych i możliwości zastosowania w kuchni praktycznie zapomniano, mimo że jeszcze kilkadziesiąt lat temu chętnie zajadano młode liście i nasiona. Roślinę ceniono zwłaszcza w przednówku i w okresach długotrwałych braków żywności, na przykład podczas I i II wojny światowej. Wówczas komosa była zbierana i wykorzystywana jako warzywo, a z jej nasion pieczono tzw. chleb głodowy.
W Polsce lebioda występuje pospolicie na nizinach i w niższych partiach gór. Porasta pola, miejsca ruderalne, ogrody, ugory, odłogi i rowy. Preferuje gleby wilgotne, żyzne, nawożone obornikiem, bogate w azot i potas, próchnicze, gliniaste i piaszczyste. Zachwaszcza wszystkie uprawy, głównie warzywa okopowe, kukurydzę, buraki, a także rośliny strączkowe.
Charakterystyka
Komosa biała (Chenopodium album L.) to roślina jara, jednoroczna, z rodziny szarłatowatych (dawniej komosowate), która osiąga od 5 do 100 cm wysokości. Ma silny korzeń palowy, rozgałęziający się i sięgający daleko w głąb gleby. Łodyga, podobnie jak liście, jest mączysto owłosiona, czasem czerwono nabiegła, wzniesiona, zwykle rozgałęziona i tępo kanciasta. Dolne liście mają kształt trapezu i są niesymetrycznie ząbkowane. Im wyżej wyrastające liście, tym ich kształt jest bardziej wydłużony, lancetowaty, a brzegi nieząbkowane.
Kwiatostany mają postać gęstych nibykłosów lub wiech. Drobne, niepozorne, bladozielone kwiaty wyrastają w kłębikach z pięcioma listkami okwiatu. Komosa kwitnie od lipca do listopada. Jest wiatropylna. Owocami są drobne, okrągłe orzeszki, które po starciu szarej owocni mają czarny kolor. Każda roślina wytwarza ok. 3000 nasion, które zachowują zdolność kiełkowania w glebie przez 10‒15 lat. Siewki lebiody wschodzą wiosną, czasem późnym latem. Liścienie są zaokrąglone, równowąskie, początkowo od spodu zabarwione na czerwono-fioletowo. Pierwsze liście są z wierzchu gładkie, gęsto owłosione, z mączastym nalotem od spodu.
Wielorakie zastosowanie lebiody
Komosa zawiera saponiny, białka, węglowodany, witaminę C i prowitaminę A. W medycynie ludowej wykorzystywano korzeń lebiody oraz ziele (Herba Chenopodii albi), których używano w wypadku kaszlu, w zapaleniu oskrzeli i problemach przemiany materii. Zewnętrznie, naparem z ziela przemywano rany.
Dziś komosa jest używana w ziołolecznictwie. Sporadycznie przypominamy sobie o możliwości jej zastosowania w kuchni, a szkoda, bo odpowiednio przygotowane młode liście można jeść usmażone, posiekane, dodać się do zup, mięs, potraw ziemniaczanych, a kwiatostany uprażyć w maśle. Z nasion po sparzeniu i zmieleniu możemy z kolei wytworzyć mąkę lub wartościową paszę dla bydła.
W uprawach buraków komosa jest wykorzystywana jako roślina pułapkowa, czyli taka, która ogranicza występowanie szkodników, w tym wypadku mszyc.
czytaj dalej...
