Klasy bonitacyjne gleby – oceniamy wartość ziemi uprawnej
Mady rzeczne – charakterystyka i klasyfikacja żyznych gleb napływowych
Zobacz także
W miejscach, w których obecnie znajdują się mady przed setkami lat znajdowało się koryto rzeczne, które zmieniło bieg. Żyzne, chętnie wykorzystywane do uprawy najbardziej wymagających roślin, mady rzeczne powstały bowiem z rożnego rodzaju osadów, które przemieszczają się wraz z prądem i osiadają na gruncie w czasie wylewów.
Charakterystyka i pochodzenie
Mady rzeczne należą do gleb napływowych, czyli powstałych wskutek działania wód. Ich rzeczna odmiana występuje na współczesnych tarasach rzek i jest to nagromadzony muł rzeczny. Woda porywa z jakiegoś miejsca cząsteczki i niesie je z prądem, zostawiając potem w przypadkowej lokalizacji. Najczęściej mady powstają po wewnętrznej stronie zakrętów lub przy ujściach większych rzek. Materiał glebowy nanoszony jest na taras w czasie podniesienia się poziomu wody i wystąpienia rzeki z koryta. Powierzchnia wszystkich mad w Polsce wynosi około 780 tysięcy hektarów.
Charakterystyczną cechą mad jest warstwowa budowa. Poszczególne warstwy różnią się między sobą strukturą, składem granulometrycznym i miąższością, dlatego że każda kolejna warstwa pochodzi z innego okresu roztopów lub nadmiernych opadów, które spowodowały wylanie rzeki. Aby określić gatunek mady bierze się pod uwagę przeważającą liczbę warstw i materiał, z którego są zrobione.
Gatunki
Ze względu na skład granulometryczny mady rzeczne, zarówno tarasowe jak i deltowe, można podzielić na pięć gatunków:
Mady bardzo lekkie to te, w których przeważają warstwy zbudowane w 10% z części spławialnych. Trudno je odróżnić od zwykłych piasków rzecznych, jedyna różnica to w zasadzie niewielka, procentowa zawartość warstewek pylastych i ilastych w profilach.
Gatunek lekki zawiera około 26-40% części pyłowych i 10-20% części spławialnych. Znajduje się w niewielkim oddaleniu od rzeki a w jego przekroju dokładnie widać początki zachodzących procesów glejowych.
Mady średnie przypominają budową granulometryczną gliny piaszczyste i lekkie. Zawierają od 21-35% drobinek spławialnych i składają się z gliniastych wytworów pyłowych. Są stosunkowo zasobne w potas, fosfor i azot, dzięki czemu określa je się jako najlepsze gleby rolnicze Polski.
Mady ciężkie i bardzo ciężkie zawierają ponad od 36 do ponad 50% części spławialnych i 25% pyłowych. Resztę stanowią iły i domieszki piasku różnego rodzaju. Mają bardzo wysoki poziom próchnicy (od 200-400 ton na hektar) i strukturę ziarnistą, dlatego znajdują zastosowanie w rolnictwie, gdzie można hodować na nich nawet najbardziej wymagające rośliny uprawne.
Podtypy
Podtypy mad wyróżnia się ze względu na właściwości, które są charakterystyczne dla każdego podtypu. Chociaż wszystkie zachowują cechy mad, każda z nich różni się budową, czasem powstania i profilem glebowym. Wyróżnia się trzy podtypy mad: rzeczne właściwe, próchnicze i brunatne.
Mady rzeczne właściwe są najmłodsze. Występują w tych miejscach, w których aktualnie zachodzą procesy nanoszenia materiału glebowego przez rzekę. Mogą być wytwarzane okresowo (na przykład w czasie roztopów albo lipcowych opadów), albo proces ich tworzenia został przerwany przez działalność człowieka. Są na tyle młode, że nie zdążyły jeszcze wykształcić profilu, opis warstwowania nie należy więc do najprostszych. Są to mieszanki różnych warstewek z wkładkami próchniczymi, które powstają z zamagazynowanych, zalanych darni. Części mad są niezwiązane, w związku z czym ich przeoranie prowadzi do zupełnego wymieszania warstw. Najczęściej mają odczyn kwasowości zasadowy lub obojętny, mogą zawierać śladowe ilości węglanu wapnia. Ilość próchnicy to średnio 1%, dlatego najczęściej użytkuje się je jako łąki i pastwiska.
czytaj dalej...
