Rdza brunatna pszenicy – zwalczamy tę częstą chorobę zbóż

Zaloguj się, aby dodać własne zdjęcie do tego artykułu!

Zobacz także

Sprawcą rdzy brunatnej jest grzyb Puccinia recondita f. sb. tritici porażający głównie pszenicę. Żywicielami pośrednimi są rośliny z rodzaju rutewka i zdrojówka.

Objawy

Na pszenicy objawy pojawiają się przede wszystkim na liściach, z tego też względu choroba nazywana jest często rdzą liściową. Na blaszce liściowej pojawiają się eliptyczne, pomarańczowo-rdzawe, pylące plamki złożone z zarodników (uredinia) przykrytych skórką. Powierzchnia pokrywająca uredinia pod ich naporem pęka. Rdzawe plamki mogą być widoczne na liściach w pojedynczych grupkach lub w większych skupieniach. Zarodniki mogą się pojawiać również na pochwach liściowych, źdźbłach i kłosach, przykryte skórką, która nie pęka. W efekcie porażenia blaszki liściowe żółkną. W następnym etapie na spodzie liści pojawiają się czarne, okrągłe lub podłużne drobne plamki (telia), które mogą się zlewać w większe powierzchnie. Na pochwach liściowych i źdźbłach zarodniki te są wydłużone, ułożone równolegle do unerwienia.

Rozwój choroby

Optymalne warunkami do rozwoju rdzy brunatnej to temperatura powietrza od 12,5°C do 25°C (najlepiej 15–18°C) i wysoka wilgotność (rosa, mgła). Infekcjom sprzyjają również płytka orka, niedobór potasu czy obfite nawożenie azotem. Rdza brunatna jest powodowana przed pełnocyklicznego i dwudomowego grzyba, który rzadko poraża rośliny pośrednie, głównie pszenicę. Latem rozwija się na samosiewach. Ostra i bezśnieżna zima dziesiątkuje jego zarodniki. Po przeciętnej zimie objawy rdzy pojawiają się w połowie czerwca, po łagodniej już w połowie maja.

Szkodliwość

Rdza brunatna pszenicy w naszym kraju występuje powszechnie. Masowe infekcje zasiewów są zauważalne najczęściej w lipcu. Z tego też względu choroba nie wyrządza wielkich strat w plonie ziarna, bo w większości regionów wynoszą 5–8%. Jedynie w cieplejszych częściach Polski, o łagodniejszych zimach, poziom strat może być nieco wyższy (nawet 30%).

Zapobieganie i zwalczanie

niszczenie samosiewów
zrównoważone nawożenie
prawidłowe zabiegi agrotechniczne
opryski fungicydami o dużej skuteczności (f. triazolowe, strobilurynowe, benzimidazolowe)
uprawa odmian odpornych na rdzę brunatną

Odmiany pszenicy ozimej o dużej odporności na rdzę brunatną (COBORU 2013): Elipsa, KWS Dacanto, Oxal, KWS Magic, Speedway, Platin, Pengar

Odmiany pszenicy jarej o dużej odporności na rdzę brunatną (COBORU 2013): Tybalt, KWS Torridon

Tabela 1. Próg szkodliwości

Termin obserwacji	Próg szkodliwości
Faza krzewienia	10–15% liści z pierwszymi objawami porażenia
Faza strzelania w źdźbło	10% źdźbeł z pierwszymi objawami porażenia
Pełnia kłoszenia	Pierwsze objawy porażenia na liściu podflagowym lub flagowym