Uprawa rzepaku krok po kroku
Rzepak ozimy - wymagania, uprawa, odmiany i agrotechnika
Zobacz także
Rzepak ozimy jest rośliną typu oleistego, należącej do formy biennis czyli ozimej. Odznacza się wysoką zwartością tłuszczu w nasionach, które wykorzystywane są do produkcji oleju przeznaczanego na cele konsumpcyjne i przemysłowe. Może być również wykorzystywany na cele energetyczne. Forma ozima jest częściej uprawiana w Polsce niż jara. W kraju uprawia się też odmiany hybrydowe, które mają około 25% udziału w zasiewach rzepaku.
Odmiany
Rzepak można podzielić na odmiany tradycyjne (NN) i jakościowo ulepszone. Odmiany tradycyjne odznaczają się dużą ilością kwasu erukowego i glukozynolanów, jednak nie są już uprawiane. Do odmian jakościowo ulepszonych zaliczamy odmiany jednozerowe („0”) i podwójnie ulepszone („00”). Obecnie uprawia się odmiany podwójnie ulepszane, które są praktycznie pozbawione kwasu erukowego, a w nasionach gromadzą niewielkie ilości glukozynolanów. Prowadzone są prace hodowlane nad odmianami potrójnie ulepszanymi.
W Krajowym Rejestrze znajduję się aktualnie 109 odmian rzepaku ozimego, które różnią się między sobą wielkością i jakością plonu nasion oraz zimotrwałością.
Aktualnie hodowla nowych odmian rzepaku ozimego zmierza do obniżania zawartości glukozynolanów, które ograniczają przyswajalność białka. Prace odbywają się również w kierunku zwiększenia strawności i wartości energetycznej roślin rzepaku poprzez zmniejszenie zawartości włókna. Dodatkowo hodowcy pracują nad podniesieniem potencjału plonowania roślin, nad zwiększeniem ich odporności na stresy abiotyczne i biotyczne oraz nad poprawą cech, które odpowiadają za osypywanie się nasion i wyleganie roślin.
Cechy charakterystyczne
Rzepak wytwarza cienki, palowy system korzeniowy, który może wrastać nawet do 200 cm w głąb gleby. Na wiosnę budowa roślin rzepaku jest inna niż w okresie jesiennym. Rośliny wytwarzają rozetę składającą się z 8-10 liści z pąkiem wierzchołkowym umieszczonym maksymalnie 4 cm nad powierzchnią gleby. Pierwszy liść formy ozimej jest nieowłosiony lub tylko w niewielkim stopniu, np. posiada 5 włosków. Łodyga pędu generatywnego jest obficie ulistniona oraz silnie rozwinięta, może osiągać wysokość do 1,5 m, a u podstawy może być zdrewniała. Ma ona błękitnozielony kolor, ponieważ jest pokryta woskowym nalotem. W okresie wiosennym rzepak rozwija wysoka łodygę, która jest rozgałęziona. Liście są nieowłosione i mają sino-zieloną barwę. Kwiatostanem jest luźne grono, które składa się z 20-50 kwiatów. Kwiaty są obcopylne i mają żółty kolor, a owocem jest wielonasienna łuszczyna.
Nasiona rzepaku są drobne, kuliste. Masa 1000 nasion wynosi 4,5-6,0 g. W nasionach mogą występować glukozynolany, które są niepożądane. Jednak współcześnie uprawiane odmiany są podwójnie ulepszane i głównie zawierają kwas oleinowy, kwas linolowy i linolenowy, a zawartość kwasu erukowego jest niewielka. Olej rzepakowy jest jadalnym olejem półschnącym, który odznacza się dużą trwałością w wyższych temperaturach.
Wykorzystanie
Olej rzepakowy najczęściej wykorzystywany jest w żywieniu człowieka. Jest on bogaty w jednonienasycone kwasy tłuszczowe i może być wykorzystywany do prawidłowego żywienia. Nadaje się do obróbki termicznej podczas przygotowywania posiłków i można nim zastępować tłuszcze pochodzenia zwierzęcego.
W żywieniu zwierząt można wykorzystywać poekstrakcyjną śrutę rzepakową, wytłoki oraz całe nasiona rzepaku. Są one dobrym źródłem wysokowartościowego białka, o dobrym składzie aminokwasowym. Odznacza się on wysoką zawartością aminokwasów egzogennych np. lizyny, cystyny i tryptofanu. Niestety część białka jest silnie związana z włóknem, a w związku z tym nie jest trawiona przez zwierzęta monogastryczne (drób i trzodę chlewną).
Nasiona rzepaku mogą być również przetwarzane na biopaliwo, które jest wykorzystywane w silnikach wysokoprężnych. Oprócz tego nasiona rzepaku mogą służyć do produkcji: olejów i smarów, powłok ochronnych (np. farby olejne), środków powierzchniowo czynnych (np. mydła), ekologicznych rozpuszczalników czy ekologicznych wykładzin podłogowych.
Słoma rzepaku może być przyorywana na polu i służyć jako źródło próchnicy oraz składników pokarmowych lub być wykorzystywana na cele energetyczne.
czytaj dalej...ROŚLINY WCALE NIE TAKIE ZNANE! SPRAWDŹ SIĘ W NIECODZIENNYCH PYTANIACH
Zobacz także
-
19455 0 0 0 -
-
37987 1 1 0 Rzepak jary - uprawa, termin siewu i zbiór
-
Komentarzy (2)
rolnik
Dodano: 2015-03-19 14:57:51dobrze sie zapowiada moj rzepak, ale teraz mam sie na bacznosci przed sucha zgnilizna. Oj za ciepla byla jesien i zima. czym zapobiegacie? caryx, tebu, toprex?
stachu
Dodano: 2015-03-23 12:45:38Tebu nie polecam, za slaby...