Czarne ziemie – cenione i bardzo żyzne gleby uprawowe
Żyzne gleby torfowe. Wszystko o ich klasyfikacji i właściwościach
Zobacz także
Żyzne i bogate w składniki mineralne gleby torfowe stanowią dużą część użytków rolnych Polski. Można na nich uprawiać nawet najbardziej wymagające, specjalne rośliny, ale ich użytkowanie bywa utrudnione a zagospodarowanie wymaga dużego nakładu pracy i środków finansowych.
Charakterystyka
Gleby torfowe, obok gleb mułowych, należą do rzędu gleb bagiennych. Proces bagiennienia gleby przebiega w dwojakich warunkach: przy niewielkim udziale tlenu i beztlenowo. Pozbawiona tlenu skała macierzysta, w dużym zawilgoceniu, porośnięta rozkładającą się roślinnością powoli zamienia się w torf, który narasta stopniowo. W jego profilu często można odnaleźć różniące się od siebie warstwy, ułożone w porządku narastania, czyli chronologicznie. Złoże torfowe znajduje się na terenie podmokłym lub zalewowym, gdzie woda najczęściej sięga poziomu darniowego, dlatego proces torfotwórczy ciągle się wznawia. Zagospodarowanie gleby torfowej jest możliwe tylko po osuszeniu – czy to naturalnym spadku poziomu wody, czy poprzez działania melioracyjne.
Gleby torfowe najczęściej są bardzo żyzne, głównie ze względu na bardzo dużą zawartość substancji organicznych powstałych z rozłożonych roślin. Zawierają również bardzo wiele substancji mineralnych, które są pozostałością po namułach i wcześniejszym, długotrwałym wpływie akumulacyjnym wody.
Według założeń systematycznych do gleb torfowych można zaliczyć tylko te ziemie, w których zawartość substancji organicznej wynosi 20% suchej masy i poziomie próchnicznym wynoszącym około 30 centymetrów. Torfowiska jednak znacznie różnią się od siebie pod innymi względami. Ich żyzność i profil jest związany z typem roślinności, która porastała je przed rozpoczęciem procesu bagiennego.
Podtypy
W Polsce wyróżnia się trzy podtypy gleb torfowych: niskie, wysokie i przejściowe. Torfowiska typu niskiego są najczęściej położone w dolinach rzecznych. Ich powstanie zawdzięczamy nie tylko ruchliwością rzek, lecz także sporym poziomem wód gruntowych i powodziowych. Są bardzo bogate w substancje pokarmowe, więc na ich podłożu można hodować nawet najbardziej wymagające rośliny. Ze względu na położenie względem rzeki i związaną z tym roślinnością można wyróżnić torfy szuwarowe, turzycowiskowe, olesowe i mechowiskowe.
Torfowiska wysokie są zasilane głównie opadami atmosferycznymi i wodami stojącymi. Są mniej zasobne w składniki mineralne, w związku z czym w sposób naturalny porasta je mało wymagająca roślinność. Ich powstanie jest uwarunkowane specjalnym rodzajem mchu, który pnie się do góry, osiągając wysokość niekorzystną dla swojego rozwoju, więc obumiera zatrzymując w sobie wodę potrzebną do procesu torfogennego. Nagromadzone, obumierające rośliny zaczynają zdobywać coraz wyższe poziomy względem zbiornika wodnego, dlatego wypiętrzają się, osuszają w naturalny sposób i stają się dość żyzną glebą użytkową.
Torfowiska przejściowe, jak sama nazwa na to wskazuje, są etapem pośrednim między typem niskim a wysokim. Zwykle są bardzo płytkie i znajdują się w pobliżu rzek i innych zbiorników wodnych. Mogą powstawać na torfowiskach niskich, po obniżeniu poziomu wody, ale nie osiągną raczej poziomu wysokich, ze względu na to, że ich naturalną roślinnością są turzyce, które nie mają możliwości kumulowania się i podnoszenia poziomu torfu. Przejściowy typ torfowisk po osuszeniu naturalnie staje się podstawą lasów brzozowych i mieszanych, złożonych z innych niewymagających drzew liściastych.
czytaj dalej...
