Owies zwyczajny - opis, charakterystyka i zastosowanie

1/4 Następne

Zaloguj się, aby dodać własne zdjęcie do tego artykułu!

Zobacz także

Użytkowanie owsa

Owies znalazł zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu, jednak największe znacznie zyskał
w przemyśle spożywczym oraz paszowym. Ziarniaki wykorzystuje się do produkcji płatków, otrębów, kaszy oraz mąki. Walory tej rośliny docenili także producenci leków i kosmetyków. Produkty owsa posiadają dużą wartość odżywczą, energetyczną oraz dietetyczną. Owsiankę uważa się za narodowe danie w Szkocji. Porridge, czyli połącznie płatków owsianych z mlekiem, to podstawowy element angielskiego śniadania.

Paszę owsianą wytwarza się na kilka sposobów. Po pierwsze, w gospodarstwach uprawiających owies wyłącznie jako roślinę ochronną, pastewne wykorzystanie może mieć kiszonka z całych roślin. Zastosowanie owsa jako wsiewki ma sens tylko wtedy, gdy zbierany jest w dojrzałości mlecznej. Wówczas nie zagłusza rozwoju rośliny towarzyszącej i nie konkuruje z nią o wodę i składniki pokarmowe.

Roślina „sprzątająca” pole

Owies, podobnie jak gorczyca białą, jest rośliną fitosanitarną. Ma to szczególnie duże znaczenie w zmianowaniach z dominującym udziałem zbóż. W uprawach owsa sporadycznie pojawiają się choroby, których sprawcy zimują w glebie lub zasiedlają resztki roślin na polu. Rzadko występują groźne choroby podstawy źdźbła, przyczyniające się do wylegania zbóż. Część gleby, bezpośrednio otaczająca zewnętrzną część korzeni owsa, jest kolonizowana przez niepatogeniczne grzyby, które stanowią swoistą barierę uniemożliwiającą inwazję organizmów niepożądanych. Ponadto, wydzieliny korzeniowe owsa mają działanie grzybobójcze. Owies ze względu na duże wymagania wodne podczas siewu i kiełkowania, może przyczyniać się do nadmiernego wysuszania gleby pod zboża ozime.

Owies potrzebuje wody

Wśród wszystkich roślin zbożowych owies ma największy współczynnik transpiracji (500). Obfite opady poprzedzające siew mają dużą wartość plonotwórczą. Gruba łupina nasienna poniekąd inhibuje kiełkowanie. Drugim, krytycznym okresem zapotrzebowania na wodę jest faza strzelania w źdźbło. Wykorzystywanych jest wówczas 50% sumy opadów.

Owies nieoplewiony?

Niewątpliwie, jednym z największych osiągnięć hodowli zbóż było stworzenie nieoplewionych odmian owsa. Na liście odmian zalecanych do uprawy (LZO)na obszarze wszystkich województw w roku 2013 znalazły się aż trzy odmiany owsa nagiego: Siwek, Nagus, Maczo. Odmiany pozbawione łuski są o ponad 20% mniej plenne od form oplewionych. Straty te rekompensuje lepszy skład chemiczny ziarna, tj. mniejszy udział włókna (lepsza strawność), większa zawartość tłuszczów (większa wartość energetyczna). Ze względu na wysoką wartość energii metabolicznej, przydatność owsa do mieszanek paszowych zwiększa się.

Pomimo sukcesywnie zmniejszającego się światowego i krajowego areału uprawy owsa, roślina ma szansę na ponowne „odrodzenie”. Wszystko za sprawą zmieniających się trendów żywnościowych, wzrastającego zapotrzebowania konsumentów na produkty zdrowe, o kompletnym zestawie składników odżywczych.

Autor: Magdalena Kuźmicka

Bibliografia:

Adamiak E., Adamiak J. 1999. Plonotwórcza i plonochronna rola owsa w płodozmianach zbożowych. Pam. Puł. 114: 15 — 22.

Jelinowski S., 1979. Znaczenie I wartość przedplonowa owsa w zmianowaniu o dużym udziale zbóż. Zeszyt Probl. Post. Nauk Rol. 218: 235-242.

Jasińska Z., Kotecki A., 2003. Owies [W:] Szczegółowa uprawa roślin, t. 1, PWRiL 2003.

Kwiatkowski C., 2009. The consequent influence of crop rotation and six-year-long spring barley monoculture on yields and weed infestation of white mustard and oats. Acta Agrobotanica 62 (2): 241-247.

Michalski T., Idziak R., Menzel L. 1999. Wpływ warunków pogodowych na plonowanie owsa. Żywność. Nauka Technologia. Jakość. 1 (18) supl.: 46 — 52.

Pawłowski F., Deryło S., 1988. Plonowanie I wartość przedplonowa owsa w zmianowaniach o dużej koncentracji żbóż. Zeszyt Probl. Post. Nauk Rol. 331: 101-109.

Wojciechowski W., 2006. Reakcja owsa siewnego na uprawę w płodozmianach uproszczonych. Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin 239: 147-153.