Szczaw kędzierzawy – niepożądany gość w uprawach
Trujący szczaw polny – kwaskowatym smakiem wabi zwierzęta!
Zobacz także
Zastosowanie w ziołolecznictwie
Szczaw polny jest znacznie rzadziej wykorzystywany w ziołolecznictwie niż inne gatunki z tej rodziny. Niemniej jest jednym ze składników znanej mieszanki ziołowej, która stosowana była przez Indian ze szczepu Ojibwa w leczeniu przewlekłych schorzeń. Obecnie preparat ziołowy lub herbatki wykorzystuje się, aby wzmocnić organizm, a także przy odtruwaniu, przemęczeniu, leczeniu: cukrzycy, łuszczycy, stwardnienia rozsianego, artretyzmu, wrzodów trawiennych, chorób tarczycy, hemoroidów i prostaty.
Szkodliwość
Szczaw posiada trujący pęd, w tym zwłaszcza dojrzałe liście, które zwierają duże ilości kwasu szczawiowego. Dodatkowo roślina ma w swoim składzie rutynę i saponiny, a nasiona – antraglikozyd ‒ rumicynę. Najbardziej toksyczna jest w okresie dojrzewania owoców, choć trujące właściwości utrzymują się także po wysuszeniu liści, choć w mniejszym stopniu, zawartość szczawianu wapnia wówczas dochodzi w suszu do 8 proc. Szczaw polny stanowi zagrożenie dla bydła, ponieważ ze względu na kwaskowaty smak, jest chętnie zjadany przez zwierzęta. W niewielkich ilościach nie jest szkodliwy dla zdrowa i nie wywołuje zmian chorobowych. Jednak zjedzenie większej ilości, powoduje ciężkie zatrucia, a nawet śmierć. Do najczęstszych objawów należą: osłabienie akcji serca wraz z obniżeniem ciśnienia, zmniejszona krzepliwość krwi oraz zmiany w nerkach.
Niektórzy badacze zauważyli, że podobne objawy występują także po spożyciu większej ilości szczawiu zwyczajnego. Kolejną nieprzyjemną konsekwencją jedzenia przez bydło szczawiu jest to, że mleko krów pasionych na polach, gdzie on występuje, szybko się zsiada, a śmietana źle przerabia na masło. Poza tym również ludzie nie powinni spożywać szczawiu w nadmiarze, gdyż szkodliwe substancje mogą spowodować ostrą biegunkę, zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu oraz odwapnienie organizmu. Kwas szczawiowy może odkładać się w nerkach i pęcherzu, a przez to prowadzić do kamicy nerkowej. Z tego względu zawsze należy jeść szczaw z dodatkiem nabiału.
Zwalczanie
Szczaw polny jest pospolitym, wieloletnim i uciążliwym w zwalczaniu chwastem. Na polach rozmnaża się głównie wegetatywnie, przez kłącza, które są roznoszone podczas prac mechanicznych. Zachwaszcza wszystkie rodzaje upraw i użytki zielne. By nie dopuścić do jego wzrostu, należy działać profilaktycznie, to znaczy: dbać o czystość materiału siewnego, starannie uprawiać rolę, uwzględniając wczesne podorywanie ściernisk, i wprowadzić do płodozmianu rośliny okopowe. Pożądanym zabiegiem będzie także wapnowanie gleby, które najlepiej przeprowadzić na jesieni. Zabieg powinien być dostosowany do jakości gleby, ponieważ na gleby ciężkie nadają się przede wszystkim nawozy tlenkowe, a więc wapno tlenkowe i wapno mieszane, do wszystkich rodzajów gleb możemy zaś użyć wapna węglanowego: kredy nawozowej lub dolomitu.
Nie ma opracowanych oficjalnych progów szkodliwości szczawiu polnego, ale zdecydowanie jest gatunkiem niepożądanym na polach i użytkach ze względu na konkurencyjność oraz właściwości trujące. Pojedyncze chwasty można skutecznie niszczyć przez wycinanie lub wypalanie za pomocą specjalistycznego sprzętu, a większe ilości ‒ przy użyciu środków chemicznych, najlepiej tych, które zawierają substancje: 2,4-D, acetochlor, aminopyralid, chlorosulfuron (jesienią przed- i powschodowe, w mniejszych dawkach można także na wiosnę), dikamba, glufosynat amonowy, lenacyl, metazachlor, triklopyr. W uprawach zbóż można zastosować herbicydy typu: Deresz 306 SL, Feniks 306 SL, Chistel 75 WG; w kukurydzy: Chwastox Turbo 340 SL, Hector Max 66,5 WG: w burakach: Azoto New 80 WP, Venzar 80 WP; w rzepaku: Butisan Max 500 SE, Metaz 500 SC, Oscar 500 SC, a na użytkach zielonych ‒ Fernando Forte 300 EC.
Autor: Helena Kędra
Bibliografia:
Aichele D., Golte-Bechtle M., „Jaki to kwiat?”, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1989 r., s. 230.
A. Blecharczyk B., G. Skrzypczyk G., A. Swędrzyński A., „Podręczny atlas chwastów”, wyd. Medix Plus, Poznań 1995 r., s. 40.
Czubiński T., Paradowski A., „Atlas chwastów dla praktyków”, Polskie Wydawnictwo Rolnicze, Poznań 2014 r., s. 89.
Klaassen K., Freitag J., „Profesjonalny atlas chwastów”, wyd. BASF, Limburgerhof 2004 r., s. 158.
Hołubowicz-Kliza G., „Rolniczy atlas chwastów”, wyd. IUNG-PIB, Puławy 2002 r., s. 252.
Mowszczowicz J., „Rośliny trujące”, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1972 r., s. 26.
Nawara Z., I. Szwedler I., „Spotkania z przyrodą. Rośliny”, wyd. Multico, Warszawa 2007 r., s. 342.
Tymrakiewicz W., „Atlas chwastów”, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1976 r., s. 44.
