Rdza brunatna pszenicy – zwalczamy tę częstą chorobę zbóż
Uprawa pszenicy ozimej - wszystko co wiedzieć trzeba!
Zobacz także
Pielęgnacja pszenicy ozimej
Istnieje szereg metody ochrony roślin, wśród których niezmiennie od kilkudziesięciu lat dominuje walka chemiczna. Należy pamiętać, że od 1. Stycznia 2014 obowiązują zasady Integrowanej Ochrony Roślin. To praktyka, która polega na stosowaniu różnorodnych metod ochrony roślin ze szczególnym naciskiem na zabiegi niechemiczne. Integrowanie metod ochrony to gwarancja zachowania bioróżnorodności środowisk naturalnych. Środki chemiczne stosowane są tu w myśl zasady: tak dużo, jak to konieczne- tak mało jak to możliwe. Niezależnie, na którą z polecanych metod zdecyduje się rolnik, decyzje o wykonaniu zabiegu ochronnego powinien podejmować o dokładny monitoring występowania chwastów, chorób czy szkodników. Dobierać substancje aktywne rozsądnie, zgodnie z wytycznymi producentów środków ochrony. Jeżeli koszty poniesione na pestycydy przewyższają koszty strat w uprawach, należy zrezygnować z zabiegów ochronnych.
Pszenica stosunkowo słabo broni się przed zachwaszczeniem. Wynika to z wolnego wzrostu podczas sezonu wegetacyjnego oraz skąpego ulistnienia. Panujące w naszym kraju przedzimowe warunki termiczne i odpornościowe sprzyjają wschodom chwastów jarych i ozimych. Jednym z poważnych błędów agrotechnicznych, jaki może popełnić rolnik, jest niestosowanie jesiennej ochrony pszenicy ozimej przed zachwaszczeniem. Duży udział zbóż w strukturze zasiewów powoduje, że skład gatunkowy chwastów kompensuje się i specjalizuje. Z tego względu zwalczanie ich jest trudne i kosztowne. Jesiennego odchwaszczania pszenicy należy dokonać zwłaszcza po wczesnym siewie. W ten sposób można wyeliminować z uprawy uciążliwe chwasty dwuliścienne oraz zrezygnować z ochrony na wiosnę. Przy późnym siewie pszenicy do ich zwalczania należy przystąpić w kilku wiosennych terminach: po ruszeniu wegetacji, podczas krzewienia lub w fazie strzelania w źdźbło.
W plantacjach, które słabo przezimowały i rozkrzewiły, zaleca się stosowanie wiosennego bronowania. Zabieg ten wymaga jednak właściwego uwilgotnienia gleby. W konsekwencji dochodzi do częściowego zniszczenia chwastów oraz poprawienia napowietrzenia górnej części roli. Pszenica wysiana terminowo, rozkrzewiona jesienią, nie wymaga bronowania na wiosnę. Wówczas, stymulując kolejne rozkrzewienia, pogarsza architekturę pszenicznego łanu.
Pszenica ozima, podobnie jak inne rośliny uprawne, porażana jest przez wiele sprawców chorób: grzybowych, bakteryjnych.
Pierwszym okresem szczególnej podatności pszenicy na inwazję patogenów jest faza krzewienia i strzelania w źdźbło. Choroby rozwijające się u podstawy źdźbła określono mianem podsuszkowych. Zalicza się do nich łamliwość źdźbła, fuzaryjną zgorzel podstawy źdźbła, zgorzel podstawy źdźbła. Źródłami infekcji pierwotnej chorób podsuszkowych mogą być porażone ziarniaki lub resztki roślin pozostawionych na polu. Trudność w zwalczaniu wynikają często z niemożliwej, dokładnej aplikacji fungicydu w miejscu rozwoju patogenu.
Kolejnymi fazami, w których pszenica jest bardzo podatna na rozwój chorób grzybowych, są: koniec strzelania w źdźbło i kłoszenie. Należy pamiętać, że w przypadku pszenicy to liście dostarczają najwięcej asymilatów do ziarna. Dokładniej, jest to liść flagowy, którego powierzchnia u nowych odmian pszenicy stanowi blisko 40 % powierzchni wszystkich liści. W fazach strzelania źdźbło i kłoszenia szczególnie wymagana jest ochrona liści i kłosów, które chorują na septoriozę. Ponadto w ostatnich latach zanotowano wzrastające zagrożenie fuzariozami kłosów. Szkodnikami, mogącymi często pojawiać się w łanie pszenicy ozimej, są: ploniarki, wciornastki, mszyce, skrzypionki.
Pszenica ozima, pomimo swych wysokich wymagań siedliskowych, określana jest mianem najbardziej wdzięcznej rośliny spośród wszystkich gatunków zbóż. Jej średni plon w roku 2013 oscylował pomiędzy 44,4 dt/ ha a 47 dt/ha. To ponad 7% więcej niż w roku poprzednim. Zastosowanie intensywnej agrotechniki, której jedną ze składowych jest nawadnianie i deszczowanie, pozwala na 20% zwyżkę plonów pszenicy ozimej.
Autor: Magdalena Kuźmicka
Bibliografia:
Batalin M., 1962." Studia nad resztkami poniwnymi rolin uprawnych w łanie" [w:] Rocz. Nauk. Rol. D(98): 5-155.
Budzyński W., Krasowicz S. "Produkcja zbóż w Europie i w Polsce na przełomie XX i XXI wieku" [w:] Fragmenta Agronomica, 1(97) 50–66.
Buraczyńska D., Ceglarek F., 2008. "Plonowanie pszenicy ozimej uprawianej po różnych przedplonach" [w:] Acta Sci. Pol., Agricultura 7(1): 27-37.
Gołębiowska H., Snopczyński T., 2007. "Systemy regulacji zachwaszczenia na plantacjach kukurydzy jako alternatywa dla wycofanych triazyn. Efektywne i bezpieczne metody regulacji zachwaszczenia, nawożenia i uprawy roli" [w:] Studia i raporty IUNG nr 8: 55-65.
Jadczyszyn T., Kowalczyk J., Lipiński W., 2010. "Zalecenia nawozowe dla roślin uprawy polowej i trwałych użytków zielonych. Materiały szkoleniowe nr 95"
Jasińska Z., Kotecki A., 2003. "Ziemniak" [w:] "Szczegółowa uprawa roślin", t. 1, PWRiL 2003.
"Metodyka integrowanej produkcji pszenicy ozimej i jarej". Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa, 2011.
Rozbicki J., 2002. "Odmiany zbóż. Technologia produkcji i przechowalnictwa" [w:] Produkcja i rynek zbóż. Wyd. Wieś Jutra
Rola H., Kieloch R., 2005. "Wpływ chlorotoluronu na plonowanie oraz wybrane parametry jakościowe ziarna odmian pszenicy ozimej" [w:] Pamiętniki puławski 139: 200-209.
Rudnicki F., Kotwica K., 1994. "Wartoprzedplonowa pszenżyta jarego, łubinu żółtego i ich mieszanek dla pszenicy ozimej" [w:] Fragm. Agron. 2(42): 19-24.
Woźniak A., 2006. "Wpływ przedplonów na plon i jakoś ziarna pszenicy ozimej" [w:] Acta Sci. Pol., Agricultura 5(2): 99-106.
Żarski J., 2009. "Efekty nawadniania roślin zbożowych w Polsce. Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich 3": 29-42.
