Żyto jare - wymagania i sposoby uprawy popularnego zboża
Uprawa żyta ‒ wszystko o wymaganiach i agrotechnice
Zobacz także
Siew
Żyto zasiane w drugiej (wschód i północ Polski) i trzeciej (centralna, południowa i zachodnia Polska) dekadzie września plonuje najwierniej i najwyżej. Przestrzeganie optymalnego terminu siewu sprawia, że rośliny dobrze rozkrzewiają przed końcem wegetacji jesiennej, tj. w temperaturze 6‒8°C podczas długiego jeszcze dnia. Opóźnienie siewu żyta powoduje, że faza krzewienia zostaje częściowo przesunięta na wiosnę. Pędy boczne z rozkrzewień wiosennych nie są plonotwórczo równoważne z tymi powstałymi jesienią. Ostatecznie dochodzi do odczuwalnej obniżki plonowania. Rośliny są wyraźnie niższe, łan słabiej wyrównany, a masa tysiąca nasion znacznie odbiega od wartości pożądanej. Żyto wysiane zbyt wcześniej ulega łatwiejszemu porażeniu przez groźną pleśń śniegową. Przy późnych siewach należy zastosować nieco zwiększoną (110%) ilość wysiewu.
Właściwa obsada roślin to jeden z ważniejszych elementów agrotechniki zbóż. Negatywnie na plon działa zarówno zbyt duża jak i zbyt mała gęstość siewu. Żyto charakteryzuje się bardzo dobrą krzewistością. Odmiany populacyjne wysiewa się w ilości 300‒400 ziarniaków/m2. Obsada zależy też od rodzaju stanowiska. Na kompleksach lepszych (żytni bardzo dobry) stosuje się niższe wartości ilości wysiewu. Więcej ziarniaków zaaplikować trzeba na kompleksach słabszych (żytni słaby). Odmiany mieszańcowe wymagają zmniejszenia obsady (około 50 ziarniaków/m2).
Żyto wysiewa się płytko: 2‒3 cm, w rozstawie rzędów 14 cm. Do spadku jakości ziarna dochodzi przy gęstych i rzadkich siewach. Duże zagęszczenie roślin na m2 sprzyja nadmiernej konkurencji o wodę i składniki pokarmowe oraz potęguje wyleganie. Rzadki wysiew sprawia, że zboże intensywnie się krzewi. W konsekwencji wrasta udział pędów niskich, płonnych, niezakończonych dojrzałym kłosem.
Pielęgnacja i ochrona przed chorobami
Żyto należy do gatunków potrafiących samodzielnie regulować zachwaszczenie w łanie. Ze względu na jego pozycję w zmianowaniu (często po kilku zbożach), zaleca się stosowanie chemicznych zabiegów ochronnych przeciwko chwastom. Niekiedy bywa tak, że aplikacja herbicydu konieczna jest także, gdy konkurencyjność łanu jest osłabiona, np. na wskutek nadmiernego porażenia pleśnią śniegową. Chemiczną ochronę żyta należy rozpocząć jesienią (eliminacja miotły zbożowej), a kontynuować w okresie wiosnę. Najpospolitsza choroba żyta to fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła, którą trudno wyeliminować przy użyciu zabiegów fungicydowych. To jedna z chorób płodozmianowych, pojawiająca się w monokulturze zbożowej. Ponadto, poważny problem w łanie żyta stanowią: rdza brunatna i rizoktonioza zbóż.
Zbiór
Zbiór ziarna odbywa się w jego dojrzałości pełnej, przypadającej na III dekadę lipca lub II dekadę sierpnia, w zależności od lokalizacji uprawy. Opóźnienie terminu żniw, skutkuje nadmiernym porastaniem ziarna (przedwczesne kiełkowanie ziarniaków w kłosie), co z kolei znacznie obniża jakość uzyskiwanych plonów.
Autor: Magdalena Kuźmicka
Bibliografia:
Dworakowski T., „Porównanie plonowania żyta z innymi gatunkami zbóż w stanowiskach po kłosowych” [w:] „Pamiętnik Puławski”, nr 128/2000 r., s. 65-74.
Horoszkiewicz- anka J., Korbas M., Mrówczyński M., „Metodyka integrowanej ochrony żyta dla producentów”, Wydawnictwo Instytutu Ochrony Roślin, 2013 r.
Jasińska Z., Kotecki A., 2003. „Szczegółowa uprawa roślin”, t. 1, PWRiL, Warszawa 2003 r.
Korbas M., „Choroby i szkodniki zbóż”, wyd. Multum, Poznań 1999 r., s. 88.
Owczarczuk A., Snarska K., Jędruszczak M., „Odmiana a zachwaszczenie łanu żyta ozimego” [w:] „Postępy w Ochronie Roślin”, nr 45/2005 r., s. 970–973.
Rozbicki J., „Produkcja i rynek zbóż”, wyd. Wieś Jutra, Warszawa 2002 r.
Sadowski T., Rychcik B., „Porównanie efektów chemicznej i mechanicznej regulacji zachwaszczenia żyta ozimego” [w:] „Postępy w ochronie roślin”, nr 47/2007 r., s. 254-257.
Komentarzy (2)
kryszek
Dodano: 2015-03-30 12:16:05Chciałbym sie czegos dowiedziec o zycie jarym Bojko. czy ktos uprawial?
seba
Dodano: 2015-03-31 12:58:29ja polecam. chociaz trzeba podcinac, bo moze wylegac. mozna siac od pazdziernika do konca kwietnia