Choroby grzybowe w rzepaku ozimym Sucha zgnilizna kapustnych i zgnilizna twardzikowa
Wraz z ruszeniem wegetacji wiosennej rzepaku ozimego następuje wznowienie presji ze strony
patogenów chorobotwórczych oraz szkodników. Nasilenie występowania poszczególnych
agrofagów zależy przede wszystkim od przebiegu warunków pogodowych. Dlatego też trudno
przewidzieć z wyprzedzeniem, który z nich okaże się najgroźniejszy w danym sezonie.
Najgroźniejszą obecnie chorobą grzybową rzepaku ozimego jest sucha zgnilizna kapustnych.
Występuje ona powszechnie na terenie całego kraju i może spowodować straty w plonie
dochodzące nawet do 50%. Jej sprawcą jest grzyb Phoma lingam. Może on atakować rośliny przez
cały okres wegetacyjny, a jego żywotność w glebie wynosi około 7 lat. Korzystne warunki do
rozwoju tej choroby stwarzają łagodne zimy, częste opady deszczu oraz uszkodzenia roślin przez
szkodniki, a źródłem infekcji są resztki pożniwne oraz materiał siewny. Patogen atakuje wszystkie
części nadziemne roślin, powodując powstanie na nich charakterystycznych żółtawych lub jasno
szarych plam z czarnymi piknidiami. Szczególnie niebezpieczne jest porażenie pędów roślin, które
może prowadzić do całkowitego zatrzymania przewodzenia wody i składników pokarmowych z
korzeni do nadziemnych części roślin, przyczyniając się tym samym do wylegania, przedwczesnego
dojrzewania oraz wydania mniejszych i zainfekowanych grzybem nasion.
Przeciwdziałanie suchej zgniliźnie kapustnych polega przede wszystkim na unikaniu stosowania
uproszczeń w technologii uprawy, zwalczaniu szkodników, starannym niszczeniu resztek
pożniwnych oraz zaprawianiu nasion. Ważna jest również odpowiednia ochrona fungicydowa
rzepaku, czyli właściwy dobór środków oraz terminu ich stosowania. Można również zdecydować
się na uprawę odmian odpornych na tę groźną chorobę, wsród których na szczególną uwagę
zasługują nieliczne odmiany posiadające „podwójną” odporność na suchą zgniliznę kapustnych
(warunkowaną genami RLM-7 i -3). Jedną z nich jest DK Extime. Jest to średniowczesny
mieszaniec o bardzo wysokim i stabilnym poziomie plonowania w różnych warunkach
uprawowych. Posiada silny wigor roślin oraz znakomitą zimotrwałość. Charakteryzuje się ponadto
wysoką odpornością na wyleganie oraz na pękanie łuszczyn i osypywanie się nasion.
Równie groźną chorobą, jak sucha zgnilizna kapustnych, lecz nie występującą jeszcze tak
powszechnie i w tak dużym nasileniu, jest zgnilizna twardzikowa. Powodowana jest ona przez
grzyb Sclerotinia sclerotiorum, którego przetrwalniki mogą przetrwać w glebie około 10 lat.
Korzystne warunki to rozwoju tej choroby stwarzają wysoka wilgotność gleby i powietrza oraz
opadające płatki kwiatowe, które pozostają u nasady liści oraz w rozwidleniach łodyg. Źródłem
infekcji są przetrwalniki (sklerocja) znajdujące się w glebie oraz zanieczyszczonym materiale
siewnym. Objawy choroby widoczne są na łodygach oraz łuszczynach. Na pędach początkowo
pojawiają się jasne plamy z nalotem białej grzybni, a następnie w ich wnętrzu tworzą się czarne
sklerocja. Przy dużym nasileniu choroby rosliny mogą zamierać. Ograniczenie występowania
zgnilizny twardzikowej polega na stosowaniu metod agrotechnicznych (właściwy płodozmian,
rzadki siew, głęboka orka) oraz ochrony fungicydowej. Obecnie nie są znane źródła odporności,
które mogłby być wykorzystane w hodowli.
Marcin Liszewski
Informacje o autorze:
