Rodzaje czarnoziemów i ich charakterystyka
Gleby brunatne - geneza głównych typów gleb uprawnych
Zobacz także
Gleby brunatne wyługowane
Gleby brunatne wyługowane wytwarzane są z gliny zwałowej. Zaliczane są do kompleksu pszennego dobrego bądź wadliwego. Ich odczyn jest bardziej kwaśny niż gleb brunatnych typowych. Można je użytkować jako łąki lub pastwiska na glebach podmokłych. Jeżeli powstały one z lessów i innych utworów pyłowych, to odznaczają się słabym poziomem przemywania. Wytworzone z piasków i żwirów całkowitych, a także utworów zalegających na glinie, pyle bądź iłach, są nadmiernie przepuszczalne i mogą być okresowo za suche dla wielu roślin. W związku z tym są one bardzo zawodne w uprawie. Gleby powstałe z piasków naglinowych lub naiłowych są niejednorodne, ale mają dobre stosunki wodno-powietrzne. Występuje w nich odgórne oglejenie. Najmniejsze ilości mikroelementów występują w glebach wytworzonych z piasków, a największe w glebach powstałych z utworów fliszowych (np. pyłowców).
Poziom O w glebach brunatnych wyługowanych w siedliskach leśnych wykazuje małą miąższość, a na glebach uprawnych poziom A dochodzi do 35 cm. Poziom ten ma jasnoszarą barwę i zawiera próchnicę typu mull lub moder. Układ takiej gleby jest na ogół pulchny.
Najwięcej porów dużych występuje w wierzchnich warstwach gleby, a na poziomach głębszych (Bbr) najwięcej jest porów drobnych i średnich. W poziomie Bbr mogą pojawiać przejaśnienia, które wskazują na zapoczątkowanie procesu wymywania składników rozpuszczalnych.
Gleby brunatne kwaśne
W glebach brunatnych kwaśnych wyróżnia się podtypy: gleby brunatne kwaśne typowe, bielicowane i oglejone.
Gleby brunatne kwaśne typowe (oligotroficzne)
Poziomy genetyczne gleb oligotroficznych to: O-A-Bbr-C. Powstają one z ubogich w zasady skał, np. z granitów czy gruboziarnistych piaskowców. Odczyn tych gleb jest kwaśny bądź bardzo kwaśny. Najczęściej występują one pod zbiorowiskami leśnymi. Powstała zwietrzelina skalna jest przeważnie gruboziarnista.
Poziom O tego podtypu gleb jest mało miąższy i może gromadzić słabo rozkładającą się czarnobrunatną butwinę. Stosunek C:N wynosi poniżej 20. Miąższość poziomu A sięga do 15 cm głębokości, a stosunek C:N wynosi ok. 15. Jego kolor jest brunatnoszary, a próchnica w nim występująca należy do typu mull kwaśny lub mull-morder. Stopień wysycenia zasadami w tym poziomie wynosi poniżej 30%. Poziom Bbr jest zazwyczaj koloru żółtobrunatnego, a skała macierzysta składa się z kwaśnych utworów.
Gleby brunatne kwaśne bielicowane
Ten podtyp gleb powstaje przeważnie w górach. Charakteryzuje się on niskim pH oraz dużą kwasowością wymienną. Jest też w niewielkim stopniu wysycony zasadami (poniżej 20%). Budowa profilu glebowego wynosi: O-A-AE-Bfe,h,t-Bbr-C.
Gleby brunatne kwaśne oglejone
Gleby brunatne kwaśne oglejone powstają z bezwęglanowych iłów i mają budowę profilu: O-A lub Ap-Bbrg-CG. Są one zasobne w składniki pokarmowe, ale wykazują niekorzystne stosunki wodno-powietrzne. Są mało przepuszczalne. W celu poprawienia ich struktury należy stosować systematyczne wapnowanie. Zalicza się je do kompleksu pszenno-żytniego bądź żytniego dobrego.
Autor: mgr inż. Kinga Borek
Bibliografia:
- Betley-Konecka K., Kuźnicki F., Zawadzki S., „Gleby brunatno ziemne”, (w:) „Gleboznawstwo”, pod red. nauk. Zawadzkiego S., wyd. IV, PWRiL, Warszawa 1999 r., str. 381–391
- Czerwiński Z., Gawrońska-Kulesza A., Lenart S., Sosulski T., Wysmułek A., „Procesy glebotwórcze”, (w:) „Produkcja roślinna. Cz. I”, wyd. REA, Warszawa 2010 r., str. 40
- Grzebisz W., „Geneza głównych typów gleb”, (w:) „Produkcja roślinna – środowisko i podstawy agrotechniki. Cz. I”, wyd. II, Hortpress, Warszawa 2012 r., str. 108
- Uggla H., „Gleby brunatne”, (w:) „Gleboznawstwo rolnicze”, PWN, Warszawa 1981 r., str. 406–422
- Zawadzki S., „Gleby brunatnoziemne”, (w:) „Podstawy gleboznawstwa”, PWRiL, Warszawa 2002 r., str. 139–141
