Kiedy sadzić czosnek jary, a kiedy ozimy? Odpowiadamy!
Prezentujemy sposoby uprawy czosnku jarego i ozimego
Zobacz także
Czosnek (Allium sativum L.) znany już był w starożytnym Egipcie, Mezopotamii i Rzymie. Persowie również uprawiali go do celów spożywczych i leczniczych. W Polsce prawdopodobnie pojawił się w średniowieczu, przywieziony z Azji. Ma wiele właściwości leczniczych, jest stosunkowo łatwy w uprawie. W naszym kraju nie cieszy się jednak dużym zainteresowaniem. Zazwyczaj uprawy prowadzone są na małych powierzchniach, w pobliżu miast.
Opis botaniczny
Czosnek jest byliną. W Polsce uprawiany jako roślina jednoroczna. Dorasta do 1 m wysokości. Posiada wiązkowy system korzeniowy, który sięga na głębokość 20–30 cm i rozprzestrzenia się poziomo do 20 cm. Posiada główkę złożoną z cebulek (ząbków) otoczoną suchą łuską. Ząbki rosną regularnie i są ułożone okółkowo lub nieregularnie o różnej wielkości w zależności od odmiany. Po okresie wegetacji czosnek pozostawiony na polu traci korzenie, a w ich miejsce wyrastają nowe, wciągając cebulę na głębokość 5 cm. Łodygę, inaczej piętkę, ma skróconą do kilku milimetrów. Liście są ciemnozielone, wąskie, długie i zaostrzone. Istnieją dwa typy czosnku: strzałkujący i niestrzałkujący w pęd kwiatostanowy. U strzałkowych z główki wyrasta łodyga kończąca się kwiatostanem – baldachem. Na nim mogą wyrastać małe cebulki powietrzne. Pochwy liściowe tworzą rzekomą łodygę, która u czosnków nietworzących pędów kwiatostanowych pod koniec wegetacji robi się pusta i załamuje, a u tworzących nie załamuje, a zasycha.
Wartość gospodarcza i odżywcza
Czosnek jest doskonałym surowcem konserwowym, leczniczym i spożywczym. Wykorzystywany jest w przemyśle mięsnym oraz farmaceutycznym. Co więcej, używa się go do produkcji preparatów biologicznych wykorzystywanych w ekologicznej uprawie warzyw. W Polsce największy obszar upraw znajduje się w okolicach Zamościa, Poznania i Warszawy. Popyt na czosnek rośnie, niestety produkcja spada.
Najbardziej znany jest ze swoich właściwości leczniczych. Zawiera do 60% suchej masy, witaminę C, witaminę A oraz B1, B2, B3 i PP. Bogaty jest także w magnez, cynk, selen, fitosterole, flawonoidy i glikozydy siarkowe. Zapobiega chorobom układu krążenia, nowotworom, zapaleniom dróg oddechowych, przeziębieniom, schorzeniom dróg moczowych i przewodu pokarmowego oraz grzybicom. Działa przeciwbakteryjnie oraz przeciwwirusowo. Zalecane jest dzienne spożycie jednego ząbka.
Odmiany
Wybierając odmiany, należy się kierować terminem uprawy oraz sposobem użytkowania. Najchętniej przez konsumentów wybierany jest czosnek o barwie białej. W przemyśle farmaceutycznym najważniejszą cechą jest duża zawartość allicyny, która odpowiada za działanie bakteriobójcze.
Czosnek dzieli się na dwie grupy: strzałkujący (czosnek ozimy) i niestrzałkujący (czosnek jary) w pędy kwiatostanowe. Typy te różnią się od siebie okresem wegetacyjnym, pokrojem, kształtem główek oraz barwą.
W Polsce odmiany ozime dzielą się na wczesne, średnio wczesne, średnio późne i późne. Rozróżnia się je także ze względu na wielkość główki, barwę łusek okrywających główkę, liczbę ząbków w główce, barwę łusek okrywających ząbki oraz przeznaczenie – do bezpośredniego spożycia, do przetwórstwa, przemysłu farmaceutycznego i spożywczego. Główki czosnku strzałkującego w pędy kwiatostanowe są stosunkowo większe od główek niestrzałkującego.
Odmiany ozime: Harnaś, Arkus, Ceves, Mega i Ornak. Mega zawiera dużą ilość allicyny.
Odmiany niewytwarzające kwiatostanów są zazwyczaj odmianami średnio wczesnymi. Główki są otoczone białokremową łuską, ich waga waha się od 20 do 40 g. Złożone są z 8–20 sztuk ząbków okrytych beżowofioletową lub kremowobeżową łuską. Odmiany te są szczególnie polecane dla przemysłu przetwórczego i farmaceutycznego. Mogą być przechowywane przez 10–12 miesięcy.
Odmiany jare: Jankiel i Jarus.
czytaj dalej...
