Wilczomlecz obrotny – trujący i trudny do wytępienia chwast
Uwaga na blekot pospolity – trujący chwast upraw szerokorzędowych!
Zobacz także
Każdy z nas zapewne kojarzy powiedzenie „najeść się szaleju”, odnoszące się do dziwnego i nietypowego zachowania. Pod tajemniczą nazwą szaleju kryje się blekot pospolity ‒ roślina trująca, powszechnie występująca na łąkach i zachwaszczająca pola uprawne. Potocznie zwana także psią pietruszką.
Blekot znany był już w neolicie i epoce brązu, jego nasiona znaleziono w prehistorycznych budowlach w Wirtembergii. W średniowieczu używano go jako amuletu na pocieszenie. Należy jednak uważać z wykorzystywaniem go, ponieważ roślina jest śmiertelna dla ludzi i zwierząt pastewnych. Do zatruć dochodzi, gdy pojawiają się pierwsze listki blekotu, które łatwo można pomylić z nacią pietruszki i trybulą. Pomocny w rozpoznaniu rośliny będzie fakt, że od naci pietruszki zdecydowanie różni się zapachem ‒ zgnieciony blekot wydziela nieprzyjemną woń podobną do czosnku. Z kolei od trybuli odróżniają go błyszczące liście.
Występowanie
Blekot pospolity występuje w prawie całej Europie i w Azji Zachodniej. W Polsce rośnie pospolicie na nizinach i po dolny rygiel w górach. Preferuje miejsca wilgotne, gleby zasadowe lub obojętne, gliniaste, marglowe, zasobne w azot i wapń. Porasta nieużytki, ogrody, łąki, zarośla i skraje lasów.
Jest chwastem ruderalnym i segetalnym, który zachwaszcza pola uprawne, zwłaszcza szerokorzędowe, zboża ozime, brzegi pól, kukurydzę, ścierniska, uprawy warzyw okopowych, najczęściej ziemniaki i buraki cukrowe.
Charakterystyka i zastosowanie
Blekot pospolity (Aethusa cynapium L.) jest rośliną roczną, jarą, należącą do rodziny selerowatych (baldaszkowatych). Wschodzi od wiosny do jesieni. Osiąga wysokość od 10 do 50 cm, czasem nawet do 70 cm, w zależności od warunków glebowych. Ma palowy korzeń i prostą, pustą w środku łodygę, delikatnie kreskowaną, rozgałęzioną u góry, w kolorze ciemnozielonym. Liście szaleju są połyskujące, podwójnie lub potrójnie pierzaste.
Małe kwiaty zebrane są w baldachy, mają kolor biały, a pod spodem zielony. Liście przykwiatowe są lancetowate, z białym obrzeżem. Blekot pospolity kwitnie od czerwca do października. Owoc ma postać żółtoszarej rozłupni o długości 3‒5 mm, która rozpada się na dwie rozłupki o grubych ostrych żebrach. Każda roślina wytwarza ok. 500 nasion. Rozmnaża się na miejscu, a nasiona zachowują zdolność kiełkowania przez wiele lat.
Dawniej blekot był oficjalnie wpisany na listę leków. Dziś wykorzystuje się go tylko w homeopatii. Preparaty otrzymane z kwitnącego, świeżego ziela stosuje się jako środek przeciwskurczowy, o działaniu przeciwbólowym i słabo uspokajającym.
Szkodliwość
Roślina jest silnie trująca dla ludzi i zwierząt. Ziele i kłącze zawierają toksyczne związki chemiczne: alkaloid – cykutynę i koniinę, a także kwas mrówkowy i kwas masłowy. Zwierzęta rzadko ulegają zatruciu, ponieważ odstrasza je nieprzyjemny zapach i piekący smak. U ludzi często dochodzi do zatruć, gdy młode liście blekotu są brane za nać pietruszki, zwłaszcza że często rośnie on wśród upraw warzywnych.
Zatrucie koniiną i cykutyną objawia się podrażnieniem błon śluzowych układu pokarmowego, brakiem apetytu, skurczami żołądka, wymiotami, biegunką, porażeniem mięśni: najpierw kończyn dolnych, później górnych, rozszerzonymi źrenicami, drgawkami ciała i zaburzeniem równowagi. Spożycie większej ilości tej rośliny powoduje paraliż współczulnego układu nerwowego. Do śmierci zaś dochodzi w wyniku porażenia układu oddechowego.
Uwaga! Trująca koniinę zawiera także inny popularny chwast – szczwół plamisty.
Zwalczanie
Blekot pospolity wcześniej nie był spotkany w uprawach polowych, ale w ostatnich kilkunastu latach zaczął się rozprzestrzeniać, zwłaszcza w niektórych regionach Polski. Pojawia się także w sadach jagodowych i na plantacjach warzywnych.
Najskuteczniejsze w zwalczaniu chwastu będą selektywne herbicydy zawierające substancje takie jak: chlopyralid, triflusulfuron metylowy, mezotrion, MCPA.
W ziemniakach i pszenicy możemy zastosować: Cliophar 300 SL, Lontrtel 72 SG, Navigator 360 SL lub Chwastox 300 SL. Na plantacji kukurydzy herbicydy typu: Chwastox Turbo 340 SL, Mocarz 75 WG, Elumis 105 OD, a do jego wyeliminowania w uprawie buraków: Saari 50 WG, Trilon 50 WG.
Autor: Helena Kędra
Bibliografia:
Aichele D, Golte-Bechtle M., „Jaki to kwiat?”, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1989 r., s. 34.
Czubiński T., Paradowski A., „Atlas chwastów dla praktyków”, Polskie Wydawnictwo Rolnicze, Poznań 2014 r., s. 217.
Klaassen H., Freitag J., „Profesjonalny atlas chwastów”, wyd. BASF, Limburgerhof 2004 r.,
s. 22.
Mowszczowicz J., „Rośliny trujące”, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1972 r., s. 110.
Paradowski A., „Atlas chwastów”, wyd. Plantpress, Kraków 2013 r., s. 26.
Tymrakiewicz W., „Atlas chwastów”, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1976 r., s. 234.
Zdjęcie:
Autor: Krzysztof Ziarnek; źródło: Wikipedia; licencja: CC BY-SA 3.0.
