Uprawa czosnku zimowego, czyli wszystko od jesiennego siewu po lipcowy zbiór
Jaką odmianę czosnku wybrać? Oto garść cennych porad
Zobacz także
W warunkach naszego kraju uprawia się odmiany czosnku, które dzieli się na dwie grupy: wytwarzające pędy kwiatostanowe i niewytwarzające pędów kwiatostanowych. Pierwsze, tzw. ozime uprawia się jesienią z uwagi na fakt złego przechowywania się, natomiast drugie, tzw. jare są uprawiane wiosną. Odmiany dobiera się głównie ze względu na przeznaczenie czosnku – przetwórcze, do bezpośredniego spożycia lub dla potrzeb przemysłu farmaceutycznego.
Czym się kierować przy wyborze odmiany?
Przede wszystkim przeznaczeniem naszych zbiorów, zwłaszcza w przypadku uprawy towarowej. Jeśli uprawiamy czosnek w przydomowym ogródku lub na niewielki rynek zbytu, wówczas wybór odmiany może być podyktowany wielkością główki, barwą, czy liczbą ząbków w główce.
Oprócz tego kolejnym ważnym aspektem przy wyborze odmiany czosnku jest termin uprawy oraz długość okresu wegetacji. Do sadzenia jesiennego nadaje się zarówno czosnek wytwarzający, jak i niewytwarzający pędów kwiatostanowych, choć częściej sięga się po ten pierwszy. W tym wypadku czas sadzenia to okres od połowy września do połowy października, a doświadczenie pokazuje, że im wcześniejsze sadzenie, tym większych plonów można się spodziewać. Natomiast termin zbiorów dla odmian ozimych przypada na lipiec.
Sadzenie wiosenne powinno się przeprowadzić jak najwcześniej, najlepiej już pod koniec marca lub na przełomie kwietnia. Zbiorów możemy się wówczas spodziewać w sierpniu. Choć sadzenie w okresie jesieni pozwala na osiągnięcie większych plonów, trzeba rozważyć tę decyzję, bowiem gorzej przechowuje się niż odmiany z uprawy wiosennej.
Typy czosnku
Ze względu na rejon uprawy i związane z tym cechy charakterystyczne czosnku, w obrębie odmian wytwarzających i niewytwarzających pędów kwiatostanowych można wyszczególnić typy. Ich nazwy nawiązują do nazw geograficznych.
Wśród odmian wytwarzających pędy kwiatostanowe można wyróżnić: typ czosnku dolnośląskiego, wydający główki z około sześcioma dużymi ząbkami o lekko fioletowej barwie oraz zbliżony wyglądem typ czosnku z okolic Pienin, a także silnie rosnący i wydający różowo-fioletowe główki o nieregularnym kształcie typ czosnku z Latowicza. Ostatni, czyli typ czosnku ze wschodnich rejonów Polski oraz okolic podwarszawskich charakteryzuje się dużymi główkami, liczącymi nawet 8 ząbków i przyjmującymi barwę szaro-fioletową.
Wśród odmian niewytwarzających pędów kwiatostanowych można wyróżnić: typ podgórski o średniej wielkości główkach, złożonych z około 15 ząbków o nieregularnym kształcie oraz o łagodniejszym smaku, typ nizinny (topolski) z kolei ma charakterystyczny, ostrzejszy smak, a jego główki składają się z 10-20 ząbków, natomiast typ czosnku białego (tzw. rychlik) najlepiej nadaje się do bezpośredniego spożycia ze względu na delikatny smak.
Odmiany czosnku
Podział na odmiany ma związek z okresem sadzenia, w związku z czym dzielimy je na odmiany ozime do sadzenia jesiennego i jare przeznaczone na uprawę wiosenną. Zdecydowanie więcej jest tych pierwszych, gdyż uprawa czosnku zimowego jest bardziej popularna. Do niedawna nawet brakowało odmian przeznaczonych do uprawy wiosennej.
Wśród odmian ozimych na uwagę zasługują przede wszystkim średnio wczesne Orkan o dużych główkach i licznych (8-15) ząbkach oraz Arkus, charakteryzująca się kulistymi główkami i fioletowawą barwą dużych ząbków, ich waga wynosi nawet 50 g. Najpopularniejszą odmianą wczesną jest Zawrat, którego duże i spłaszczone główki czosnku pokryte są szarawą łuską. Dwie odmiany średnio późne to Mega i Orlik. Pierwsza z nich wydaje duże główki z dużymi, niezbyt licznymi ząbkami, natomiast drugą charakteryzuje się fioletową barwą i kulistym kształtem.
Odmiany jare są mniej popularne w uprawie, więc ich liczba ogranicza się do zaledwie dwóch – Jarus i Cyryl. Pierwsza doskonale nadaje się do bezpośredniego spożycia oraz do wykorzystania w przetwórstwie , gdyż ma nieregularną wielkość ząbków w główce. Zarówno Jarus, jak i średnio-wczesny Cyryl, jako odmiany jare, lepiej nadają się do długotrwałego przechowywania, sięgającego nawet 12 miesięcy.
Bibliografia:
Biesiada A, Kołota E., Orłowski M., „Warzywnictwo”, wyd. II, UWP, Wrocław 2007 r., s. 320-321
Dobrakowska-Kopecka Z., Doruchowski R., Gapiński M., „Warzywnictwo. Podręcznik dla techników rolniczych”, PWRiL, Warszawa 1999 r., s. 119
Kołota E., Orłowski M., „Uprawa warzyw”, wyd. „Brasika”, Szczecin 1993 r., s. 81
Legańska Z., Balcerzak J., „Warzywnictwo. Podręcznik dla uczniów techników i policealnych szkół ogrodniczych”, wyd. Hortpress, Warszawa 2000 r., s. 224-225
Skąpski H., Dąbrowska B., „Uprawa warzyw w polu”, wyd. SGGW, Warszawa 1994 r., s. 407
