Głownia kukurydzy – częsta choroba porażająca kukurydzę w upalne lata
Sporysz zbóż i traw – choroba szkodliwie wpływająca na wielkość plonów i zdrowie
Zobacz także
Sprawcą tej choroby jest grzyb buławinka czerwona Claviceps purpurea, którego stadium konidialnym jest Sphacelia segetum. Poraża ok. 400 gatunków roślin z rodziny Poaceae, przede wszystkim żyto, rzadziej jęczmień, pszenicę, pszenżyto i gatunki traw. Buławinka to forma przetrwalnikowa sporyszu, zimuje w glebie w postaci przetrwalników, które na wiosnę kiełkują. Rozprzestrzeniają się z wiatrem i przez owady, infekują wyłącznie rozwinięte kwiaty. Rozwojowi choroby i infekcjom sprzyjają głównie wilgotne i deszczowe lata.
Objawy
Podczas kwitnienia na kłosach pojawiają się wycieki, jest to słodka, żółtawa ciecz zwana rosą miodową. Krople tej kleistej substancji dość ciężko dojrzeć. W fazie dojrzewania w kłoskach, w miejscu niektórych ziarniaków, wyrastają brunatnofioletowe, rogalikowate twory – sklerocja, które osiągają długość od kilku mm do 6 cm. Przetrwalniki te są wewnątrz białe, ich wielkość zależy od gatunku rośliny żywicielskiej oraz liczby zainfekowanych kłosków. Część sklerocjów odpada z kłosów podczas zbiorów, reszta na nich pozostaje.
Szkodliwość
Buławinka czerwona powoduje znaczne obniżenie plonu, lecz istotniejszą szkodliwością jest obecność w nim sklerocjów. Zawierają one bowiem toksyczne alkaloidy niebezpieczne dla organizmów stałocieplnych. Substancje te działają negatywnie na centralny system nerwowy, powodując występowanie drgawek mięśniowych, utratę czucia, zaburzenia przewodu pokarmowego i zaburzenia psychiczne (halucynacje). Ponadto zawarte w sklerocjach alkaloidy mogą wywoływać poronienia. Zanieczyszczone ziarno w ilości większej niż 0,1 proc. nie nadaje się do produkcji pasz ani etanolu, taka ilość jest szkodliwa i trująca dla organizmu zwierzęcego i ludzkiego.
Zapobieganie i zwalczanie
- wysiewanie ziarniaków wolnych od sklerocjów
- zaprawianie ziarna siewnego
- terminowy siew zbóż
- prawidłowe i staranne zabiegi agrotechniczne, przede wszystkim przyorywanie resztek pożniwnych za pomocą głębokiej orki
- zrównoważone nawożenie azotem
- zmianowanie roślin, rotacja upraw (sklerocja przeżywają jedynie około roku w glebie)
Autor: Joanna Żołnierkiewicz, inż. ogrodnictwa
Bibliografia:
Fiedorow Z., Weber Z., „Choroby roślin uprawnych”, Wyd. Medix Plus, Poznań 1998 r., s. 50.
Hołubowicz-Kliza G., Korbas M., „Rolniczy atlas chorób”, Wyd. IUNG-PIB, Puławy 2012 r., s. 305.
Kalinowski M., „Zdrowy łan po zaprawie [w:] „Tygodnik Poradnik Rolniczy”, nr 33/2013 r., s. 34.
Kalinowski M., „Kto winny za sporysz?” [w:] „Tygodnik Poradnik Rolniczy”, nr 39/2013 r., s. 18.
Korbas M., Danielewicz J., „Fusarium na kłosie” [w:] „Rolnik Dzierżawca”, nr 12/2012 r., s. 73.
Kryczyński S. (red.), „Choroby roślin w uprawach rolniczych”, wyd. SGGW, Warszawa 2010 r., s. 92–93.
Kryczyński S., Weber Z. (red.), „Fitopatologia” tom 2, PWRiL, Warszawa 2011 r., s. 272–274.
