Szczygieł - niezwykle towarzyski ptak o charakterystycznym upierzeniu i śpiewie

1/5 Następne

Zaloguj się, aby dodać własne zdjęcie do tego artykułu!

Zobacz także

Szczygieł (Carduelis carduelis) to piękny ptak, którego bardzo łatwo rozpoznać ze względu na jego oryginalne upierzenie. Poza tym jest on niezwykle towarzyski i wesoły, chętnie też śpiewa. Wszystko to sprawiło, że stał się celem handlarzy, którzy sprzedają go do hodowli klatkowej. Nie wspominając oczywiście o naturalnych wrogach tych ptaków, które wypatrują ich jaskrawych ciałek. W Polsce zatem szczygieł ma status ochronny.

Występowanie

Ptaki te są albo osiadłe, albo częściowo wędrowne. Ich lot zaczyna się wtedy w okresie od października do listopada, a powrót przypada na marzec i kwiecień. Ogólnie szczygły można spotkać w północnej Afryce, Azji Mniejszej, części Azji Środkowej i w praktycznie całej Europie, nie wliczając Skandynawii. Zimować będą w obrębie swojego areału – przemieszczą się nieco bardziej na zachód lub południe. Warto też wspomnieć, że ptaki te sztucznie wsiedlono w tak dalekie rejony, jak Australia, Tasmania, Nowa Zelandia czy Bermudy.

Charakterystyka

Ten łuszczak jest mniejszy niż wróbel, jego ciało ma więc długość 12,5–14 cm, a waga wynosi od 15 do 18 g. W terenie odróżnienie samca od samicy jest praktycznie niemożliwe, jedynie z bardzo bliska widać subtelne różnice. Za to osobniki młode wyglądają nieco inaczej – nie mają bowiem czerwonego lica i rudych boków, całe są jasnooliwkowe i ciemno kreskowane. Z dorosłymi szczygłami łączą je tylko żółte lusterka na czarnych skrzydłach. Poza tym dorosłe osobniki resztę głowy – poza wspomnianym czerwonym licem – mają czarno-białą i kontrastowo odróżniającą się od reszty ciała. Szczygieł czarne ma również skrzydła, na których we wszystkich szatach widoczny jest żółty pas, oraz ogon. Ten jednak ma jeszcze białe plamki. Białe są też kuper i pierś tego ptaka. Interesujący jest także dosyć długi i spiczasty dziób w kolorze kości słoniowej.

Należałoby też wspomnieć o śpiewie szczygła, który wprowadza radosny wiosenny nastrój. Ptaki te wydają z siebie dzwoniące odgłosy typu „tikelitt”, które wraz ze żwawymi trelami, miauknięciami i szczebiotami składają się na cichą, ale wesołą, piosenkę. W stadku natomiast często można usłyszeć zgrzytliwe „tszrre”.

Gniazdowanie

Szczygły najchętniej zasiedlają nizinne lasy, aleje i sady, ale też parki. Swoje gniazda budują w wysokich tujach i jałowcach oraz w koronach starych akacji bądź kasztanowców na ostatnich odcinkach długich gałęzi, przy rozwidleniach. Uważa się, że konstrukcje tworzone przez te ptaki należą do jednych z najbardziej misternych. Szczygły obkładają bowiem swoje gniazda od zewnątrz jasnymi porostami, zaś środek uściełają sierścią, włosiem i delikatnymi piórkami. Gdy z kolei spotkamy je w swoim ogrodzie i podrzucimy im przykładowo skrawki ligniny czy kłaczki wełny, wykorzystają również i te materiały.

Gniazd w miejscach o optymalnych warunkach może być obok siebie na tyle dużo, że postrzega się ich zbiorowiska jako wręcz luźne kolonie. Tym bardziej, że poza sezonem lęgowym szczygły dobierają się w stadka i razem szukają pożywienia. Najczęściej do takich nagromadzeń dochodzi w alejach akacjowych wśród łąk i pastwisk.

Lęgi

Ptaki te wyprowadzają 2 lęgi w roku – od połowy maja do początku lipca. Samica składa 4–5 białych jaj z brązowymi kropkami. Wysiaduje je następnie przez ok. 2 tygodnie, a samiec w tym czasie znosi jej pokarm. Przez kolejne 2 tygodnie od wyklucia się piskląt rodzice – już teraz oboje – opiekują się młodymi i dokarmiają je jeszcze przez kolejne kilkanaście dni. W okresie polęgowym szczygły trzymają się we wspomnianych niewielkich stadach.

Najbardziej fascynujące jest jednak kwestia długości życia tych ptaków. Okazuje się bowiem, że roczna śmiertelność szczygłów wynosi aż 50%. Tymczasem notuje się, że zaobrączkowane osobniki żyją średnio po 12 lat, a w niewoli – nawet do 19.

Żywienie

Szczygły uwielbiają wszelkie nasiona oraz drobne owady. Jednak nic nie smakuje im tak jak nasiona chwastów – ostu czy łopianu. Co więcej, łacińska nazwa tego ptaka pochodzi od słowa carduus oznaczającego właśnie oset. Często też szczygły żerują na słonecznikach. Do karmników zaś najskuteczniej zwabiają je nasiona olejarki abisyńskiej. Warto dodać, że ptaki te poruszają się szybko i niestrudzenie wśród gałęzi drzew i krzewów, z których czerpią pożywienie, przy czym na ziemię zlatują dosyć rzadko.

Czy wiesz, że...

Szczygły mają w sobie niezmierzone pokłady energii? Okazuje się, że pewien dorosły osobnik zaobrączkowany na Majorce następnego dnia został schwytany w… Algierii. W ciągu doby przeleciał zatem ponad 300 km (!), i to nad morzem.

Autor: Dagmara Deska

Bibliografia:

Kruszewicz A., Ptaki Polski. Encyklopedia ilustrowana, Warszawa 2013, s. 286.
Mały słownik zoologiczny: ptaki, t. 2, red. P. Busse, Warszawa 1990, s. 247.
Sokołowski J., Ptaki Polski. Atlas, Warszawa 1988, s. 26–27.
Svensson L., Ptaki Europy i obszaru śródziemnomorskiego. Przewodnik Collinsa, tłum. D. Graszka-Petrykowski, Warszawa 2013, s. 380–381.