Szczygieł - niezwykle towarzyski ptak o charakterystycznym upierzeniu i śpiewie
Grubodziób - nieliczny i płochliwy ptak o niezwykle silnym dziobie
Zobacz także
Grubodziób (Coccothraustes coccothraustes) należy do rodziny łuszczaków, a w Polsce jest ich najokazalszym reprezentantem. Szczególnie wyróżnia go gruby, ale krótki, dziób, którego siłę nacisku ocenia się na 50 kg (!). Nic więc dziwnego, że ptak ten bez problemu rozłupuje nawet pestki czereśni, za którymi całkiem przepada. Niestety, grubodziób jest bardzo płochliwy i ciężko go wypatrzeć. Poza tym jest on dosyć nieliczny, więc ma w naszym kraju status gatunku chronionego.
Występowanie
Tego wędrownego ptaka spotkać można w strefie klimatu umiarkowanego ciągnącej się od Europy przez całą Azję aż do Japonii. W Skandynawii i na Wyspach Brytyjskich zasiedla on jednak wyłącznie rejony południowe. Nie można też zapominać o izolowanych populacjach na Kaukazie, w Tunezji, Maroku i Algierii. Podczas jesiennych wędrówek grubodzioby na co dzień przebywające w Polsce lecą do zachodniej Europy, a na ich miejsce przybywają te z Europy Wschodniej. Często jednak jest tak, że ptaki te na zimę zostają u nas.
Charakterystyka
Grubodzioby pod względem wielkości są bardzo podobne przykładowo do gili (17–18 cm), ale są od nich – i ogólnie od innych łuszczaków – zdecydowanie cięższe, ponieważ osiągają masę nawet do 60 g. Ciekawe jest to, że kolor ich dzioba zmienia się w zależności od pory roku, i tak też jesienią jest on żółtawy, a wiosną – stalowoniebieski, oraz to, że wewnętrzne lotki pierwszego rzędu zakończone są charakterystycznymi maczugowatymi wyrostkami.
Samce: głowę i wierzch ciała mają koloru kasztanowatego, spód ciała – brązowobrunatny, kark zaś – szary, a lotki – czarne z metalicznym połyskiem. Na skrzydle widoczna jest u nich biała pręga, a z kolei na podbródku – ciemna plama, która łączy się z czarną przepaską okalającą masywny dziób.
Samice: ich skrzydła mają taki sam kolor jak te u samców, ale są bez żadnego połysku. Poza tym na lotkach drugiego rzędu widoczna jest popielatoszara wstawka, dzięki której można je łatwo odróżnić. Ich głowy i kupry z kolei mienią się na zielono. Pod względem innych cech wyglądają praktycznie tak samo jak samce.
Młode: wnętrze ich dzioba jest charakterystycznie fioletowe. Oprócz tego od spodu są ciemno prążkowane i łuskowane. W pierwszym upierzeniu ich głowa jest żółtobrunatna i pstra, a na podbródku nie widać jeszcze czarnej plamy.
Warto wspomnieć o odgłosach wytwarzanych przez grubodzioby. Najczęściej wydają one z siebie dźwięki, które, niestety, giną wśród wspólnego ptasiego śpiewu w lesie. Brzmią one mniej więcej jak „zrri” i „zih” powtarzane seriami, ale też niezwykle często urywane czy spowalniane. Jest jednak odgłos, który zdecydowanie wyróżni te ptaki – mowa o twardym dźwięku „piks” wydawanym wraz z każdym wzlotem podczas falistego lotu. Odgłos ten jest bardzo ostry i wręcz kłuje w uszy – brzmi jak uderzanie młotem w granit.
Gniazdowanie
Miejsca, które preferują grubodzioby, to lasy liściaste i mieszane, a najchętniej takie z grabami, dębami, bukami, jesionami czy wiązami. Czasami wybierają też drzewa w parkach lub drzewa owocowe (ich ulubionymi są czereśnie ptasie), nigdy zaś nie pokuszą się o zasiedlenie lasów iglastych czy miejsc zbyt wilgotnych. Swoje gniazda ptaki te budują na wysokości 4–7 m, a jako tworzywo stosują grube patyczki drzew liściastych, najczęściej grabów. Całość uściełają porostami i korzonkami. Co ciekawe, mimo płochliwości grubodzioby niezbyt się kryją ze swoimi gniazdami, które często umieszczają wśród dobrze widocznych rozwidleń gałęzi bocznych.
czytaj dalej...
