Wszystko, co najważniejsze o pielęgnacji truskawek

Przyjemny i słodki smak soczystych truskawek przypomina nam uroki lata, kojarzy nam się z dzieciństwem i podkradaniem owoców u sąsiadów. Nie poznalibyśmy ich wspaniałości i czaru (truskawek, nie sąsiadów), gdyby nie właściwa pielęgnacja, której celem jest uzyskanie zdrowych roślin i wysokiego plonu dobrej jakości. Poniżej przedstawiamy krótko podstawowe zabiegi pielęgnacyjne wykonywane na plantacjach truskawkowych.

Odchwaszczanie

Chwasty znacznie ograniczają wzrost truskawek, konkurując z nimi o wodę, tlen i składniki pokarmowe oraz zacieniając uprawę. Istotne jest usunięcie ich przed sadzeniem. Na założonej plantacji można usuwać chwasty w sposób mechaniczny lub herbicydami. Mechaniczne odchwaszczanie wykonuje się w międzyrzędziach przy użyciu ciągnika, a w rzędach – ręcznie. Taka metoda wiąże się często z uszkodzeniami korzeni lub całych roślin, a także przesuszeniem gleby. Nie powinno się przeprowadzać pielenia głębiej niż na 5 cm. Mechaniczne usuwanie chwastów wykonuje się kilkukrotnie w ciągu sezonu. Stosowanie herbicydów jest mniej pracochłonne i nie wymaga tak częstych zabiegów. Ponadto rośliny nie są uszkadzane. Efektywność herbicydów zależna jest od gatunku i stadium rozwojowego chwastów, rodzaju i dawki preparatu, pogody i dokładności zabiegu. Na młodych plantacjach stosuje się mniejsze dawki, na starszych można je zwiększyć.

Wyróżnia się herbicydy doglebowe, dolistne systemiczne i kontaktowe, które mogą być selektywne lub nieselektywne. Herbicydy doglebowe działają na chwasty jedno- i dwuliścienne, systemiczne wnikają do wiązek przewodzących i powodują zamieranie całej rośliny, kontaktowe natomiast niszczą tylko tkankę, z którą się zetkną. Zaleca się stosowanie jedynie środków selektywnych zwalczających tylko wybrane chwasty lub grupy chwastów bez uszkadzania truskawek. Nieselektywne można użytkować wyłącznie przed założeniem plantacji. Herbicydy stosuje się podczas bezwietrznej pogody, najlepiej wieczorem. Należy prowadzić ich rotację i nie stosować przez kilka lat tego samego preparatu, ponieważ można doprowadzić do wyrastania i kumulacji chwastów odpornych.

Środki należy wybierać na podstawie aktualnego Programu Ochrony Roślin Sadowniczych i stosować się do zaleceń w nim podanych oraz informacji na etykietach.

Nawożenie

Truskawki mają małe wymagania pokarmowe. Nawożenie zależne jest od przygotowania gleby przed założeniem plantacji. Jeśli odpowiednio stosowano nawozy, gleba jest zasobna w składniki pokarmowe, to można ograniczyć nawożenie azotowe. Rośliny sadzone wiosną nawozi się azotem w dwóch dawkach, pierwszą (połowę) podaje się po ich przyjęciu się do gleby, czyli 2–3 tygodnie od posadzenia, drugą 4 tygodnie później. Suma nie powinna przekroczyć 80 kg N/ha. Sadząc truskawki latem, stosuje się jednorazowe nawożenie, najpóźniej na początku sierpnia, w dawce 40 kg N/ha.

Optymalna ilość azotu dla roślin owocujących wynosi 30–50 kg N/ha i zależna jest od ich stanu oraz rodzaju gleby. Na lekkich glebach dzieli się dawkę na dwie różne części, mniejszą stosuje się wiosną, większą po zbiorach. Dozy nawozów mineralnych dobiera się na podstawie analizy chemicznej gleby i liści. W niektórych źródłach podaje się, że truskawka pobiera z 1 ha 130–140 kg N, 15–20 kg P oraz 115–150 kg K. Wygodniejsze, lecz droższe jest stosowanie nawozów wieloskładnikowych, takich jak Polifoska czy Azofoska. Saletrę amonową podaje się na glebie o wyższym, saletrzak o niższym odczynie. Co do nawożenia fosforem i potasem, zalecane są superfosfat zwykły lub granulowany, potrójny oraz siarczan potasu – sól potasowa zawiera szkodliwy dla truskawek chlor. Należy pamiętać, że zbyt silne nawożenie powoduje intensywny wzrost i przyrost masy liściowej, a co za tym idzie łatwiejsze gnicie owoców.

Ściółkowanie

Ściółkę stosuje się pod koniec fazy kwitnienia truskawki. Późniejszy termin wiąże się z większym nakładem pracy, ponieważ należy wówczas podnosić owocostany i pod nimi ściółkować, w czasie kwitnienia kwiatostany są zaś jeszcze dostatecznie wysoko uniesione. Najczęściej wybieraną ściółką jest słoma (żytnia lub pszenna pozbawiona nasion chwastów), pocięta tak, by móc zakryć swobodnie całe międzyrzędzia. Chroni ona przed przymrozkami i ogranicza wyrastanie chwastów i parowanie wody. Ponadto wspomaga obsychanie owoców, co przyspiesza ich zbiór i zmniejsza ryzyko porażeń przez choroby, jak również minimalizuje ich ubrudzenie, co jest szczególnie istotne przy produkcji owoców deserowych. Na 1 ha plantacji zużywa się ok. 3–5 t słomy, trwa to ok. 250 h. Po zbiorach należy ściągać słomę lub płytko ją wymieszać z glebą (np. glebogryzarką). W rejonach o niższych temperaturach ściółkuje się całą plantację na zimę, a wiosną odgarnia się i pozostawia jedynie ściółkę w międzyrzędziach. Jako ściółkę można wykorzystywać czarną folię, ma te same właściwości, co słoma, ponadto szybciej się nagrzewa, lecz zdarza się, że owoce na niej leżące ulegają poparzeniom (kładzie się wtedy na czarną folię warstwę słomy). Folię rozkłada się w pasy i przysypuje ziemią, by nie została zerwana przez wiatr. Na rynku dostępne są biodegradowalne folie, które ulegają rozkładowi (po kilku miesiącach lub 2–3 latach, w zależności od produktu). Do ściółkowania nie poleca się trocin, torfu czy skoszonej trawy, może ona powodować gnicie truskawek.

Nawadnianie

Nawadnianie zwiększa wielkość i jakość plonu. Największe zapotrzebowanie na wodę truskawki wykazują tuż po sadzeniu, od fazy kwitnienia do zbiorów, szczególnie w okresie wzrostu zawiązków i dojrzewania owoców. Największy deficyt wody w Polsce występuje przeważnie w czerwcu, lecz zdarzają się suche lata. Nawadnianie ważne jest późnym latem i wczesną jesienią, kiedy jest mniej wody w glebie i mogą występować krótkotrwałe susze, a formowane są pąki kwiatowe na następny rok. Truskawki najlepiej rosną w rejonach, gdzie średnie roczne opady wynoszą 600–750 mm (wczesne odmiany ok 680 mm, późne ok. 725 mm), natomiast w Polsce średnio notuje się 550 mm. Mają płytki system korzeniowy, najsłabszy spośród wszystkich roślin sadowniczych, dlatego mają tak duże wymagania wodne. Woda jest jednym z ważniejszych czynników decydujących o plonowaniu. Do nawadniania można stosować deszczowanie lub nawadnianie kroplowe.

Deszczowanie

W metodzie tej wykorzystuje się zraszacze obejmujące całą powierzchnię plantacji. Deszczowanie rozpoczyna się wiosną przy temperaturze powyżej 10°C. Nie należy nawadniać truskawek podczas silnego wiatru. Latem deszczowanie wykonuje się późniejszymi porami, ponieważ podczas wyższych temperatur i przy dużym nasłonecznieniu woda szybciej paruje, można również doprowadzić do poparzeń słonecznych roślin. W sezonie nawadnianie deszczowaniem wykonuje się maksymalnie 6-krotnie, po ok. 30 l/m². Deszczowanie może także służyć do ochrony truskawek przed przymrozkami.

Nawadnianie kroplowe

W metodzie korzysta się z linii kroplujących ułożonych wzdłuż rzędów. Przyjmuje się rozstawę kroplowników 20–40 cm. Stosując nawadnianie kroplowe, lepiej gospodaruje się wodą niż przy deszczowaniu, lecz należy się liczyć z wyższymi kosztami eksploatacji – emitery (kroplowniki) często się zapychają, szczególnie jeśli używamy nieuzdatnionej wody. Należy więc odpowiednio ją filtrować.

Oczyszczanie po zbiorze

Niszczenie rozłogów

Co sezon dwukrotnie powinno się usuwać rozłogi (w uprawie dywanowej truskawek nie wykonuje się tego zabiegu), na początku lub w połowie lipca, bądź na początku września. Na rozłogach wyrastają młode rośliny, które zaczynają konkurować z matecznymi, przez co obniża się ich plon oraz obserwuje się słabsze warunki fitosanitarne. Rozłogi można niszczyć mechanicznie (płytko glebogryzarką, sekatorem, ręcznie czy motyką) lub chemicznie w międzyrzędziach. Opryski prowadzi się wyłącznie w bezwietrzną pogodę i opryskiwaczami z osłonami (aby nie uszkodzić matecznych roślin).

Koszenie liści

Często jest to zabieg fitosanitarny, przeprowadzany pod koniec lipca lub na początku sierpnia. Liście kosić można do 2 tygodni po zbiorze, co daje lepsze plony w następnym roku. Nie należy wykonywać tego zabiegu zbyt późno, ponieważ uszkodzone rośliny mogą nie zdążyć się zregenerować przed nastaniem zimy. Jeśli przeprowadzi się po 3–4 tygodniach po zbiorze, przełoży się to na słabszy plon w roku następnym. Koszenie liści wykonuje się od 2., 3. roku po posadzeniu truskawek, jednoroczne są zbyt słabe. W przydomowych nasadzeniach można wykorzystywać kosę, sekator, sierp lub nożyce. Koszenie przeprowadza się ok. 6–8 cm nad ziemią tak, by nie uszkodzić stożków wzrostu oraz pąków szczytowych.