Żyto zwyczajne - zboże o najmniejszych wymaganiach uprawowych

1/3 Następne

Zaloguj się, aby dodać własne zdjęcie do tego artykułu!

Zobacz także

Żyto zwyczajne (Secale cereale) bywa też nazywane żytem siewnym. Wyróżniamy formy dziko rosnące i uprawne.

Podgatunki żyta zwyczajnego

Żyto siewne można podzielić na trzy podgatunki:

ssp. ancestrale – dzieli się na trzy odmiany botaniczne: var. spontaneum (dziko rosnące żyto), var. afganicum, var. articulatum (jednoroczne chwasty mające łamliwą osadkę kłosową);
ssp. segetale – dzielące się na dwie odmiany botaniczne: var. asiaticum i var. subarticulatum – różniące się między sobą stopniem łamliwości osadki kłosowej;
ssp. cereale – do niego zaliczana się odmianę botaniczną var. vulgare, z której wywodzą się wszystkie odmiany rolnicze żyta.

Żyto siewne może występować w formie ozimej lub jarej.

Morfologia

System korzeniowy żyta zwyczajnego jest wiązkowy. Długie i cienkie źdźbła mogą osiągać wysokość ok. 150 cm. Liście mają kształt lancetowaty, a kwiatostan ma postać złożonego kłosa. Ziarniak żyta ma kształt wrzecionowaty, a podczas omłotu może wypadać z plewek.

Odmiany żyta zwyczajnego

Odmiany rolnicze żyta zwyczajnego można podzielić na populacyjne, heterozyjne i syntetyczne. Mogą być one użytkowane na ziarno lub przeznaczane na zielonkę.

Wymagania i agrotechnika

Żyto siewne ma najmniejsze wymagania termiczne spośród innych zbóż i odznacza się największą mrozoodpornością. Optymalna temperatura do jego wzrostu i rozwoju wynosi ok. 18°C. Jego zapotrzebowanie na wodę jest również niewielkie dzięki dobrze rozwiniętemu systemowi korzeniowemu. Może być uprawiany na kompleksach żytnich.

Najlepszymi przedplonami dla rolniczych odmian żyta są rośliny strączkowe. Podczas uprawy roli pod jego wysiew można stosować uproszczenia polegające na spłycaniu orki siewnej lub zastępowaniu jej agregatem składającym się z brony, glebogryzarki i kultywatora. Pod jego uprawę można stosować nawożenie azotem, fosforem i potasem w dawkach: 50–100 kg N/ha, 20–100 kg P₂O₅/ha i 30–110 kg K₂O/ha. W zależności od formy żyta – jarej lub ozimej – siew wykonuje się w różnych terminach. Optymalna głębokość wysiewu nasion to 3 cm, a w zależności od odmiany ilość wysiewu powinna wynosić od 250 do 550 ziarniaków na 1 m². Zabiegi pielęgnacyjne polegają na ograniczaniu występowania chwastów, chorób i szkodników. Zbiór za pomocą kombajnu wykonuje się po osiągnięciu przez rośliny pełnej dojrzałości ziarna.

Bibliografia:

Artyszak A., Kucińska K., Niemczyk H., „Żyto”, (w:) „Produkcja roślinna. Cz. II”, wyd. REA, Warszawa 2010 r., str. 45–50
Budzyński W., Szempliński W., „Żyto”, (w:) „Szczegółowa uprawa roślin. Cz. I”, wyd. II, Wrocław 2003 r., str. 159
Szempliński W., „Żyto”, (w:) „Rośliny rolnicze”, WUWM, Olsztyn 2012 r., str. 81–85