Klasy bonitacyjne gleby – oceniamy wartość ziemi uprawnej
Czarne ziemie – cenione i bardzo żyzne gleby uprawowe
Zobacz także
Czarne ziemie stanowią niewielką część ziem uprawnych w Polsce. Są bardzo żyzne, wiec znajdują zastosowanie w rolnictwie, gdzie często stanowią podłoże upraw bardzo wymagających roślin specjalnych. Najczęściej można je spotkać na nizinnych terenach kraju, występują w miejscach, gdzie przed wiekami znajdowało się jezioro, torfowisko albo bardzo rozległe koryto rzeki.
Charakterystyka
Ziemie tego rzędu wykształciły się z utworów mineralnych bogatych w wolne kationy wapnia lub węglan wapnia. Ich powstanie jest związane z długotrwałym wpływem wód gruntowych, zalegających na płaskich obniżeniach terenu. W przypadku gleb położonych na terenie wyżynnym lub ukształtowanym faliście, powstanie czarnych ziem jest związane z bardzo dużym poziomem wilgotności powietrza, które przed wiekami utrzymywało się przez dłuższy czas. Ukształtowanie struktury ziem czarnych jest w niewielkim stopniu związane z wpływem rosnącej na nich roślinności. Przede wszystkim była to roślinność darniowa i łąkowa, w niektórych przypadkach można zaobserwować ślady wpływu roślin typowych dla obszarów bagiennych.
U podstaw czarnych ziem najczęściej leżą piaski i różnego rodzaju gliny, czasami pojawiają się również iły i mineralne utwory pyłowe. Skała macierzysta znajduje się bezpośrednio pod dobrze wykształconym i dość dużym poziomem próchnicy, która ma czarne lub bardzo ciemnoszare zabarwienie, skąd gleba zaczerpnęła swoją nazwę. Są to najczęściej gleby żyzne, które naturalnie pokrywają się roślinnością pastwiskową i łąkową lub stają się siedliskiem dla lasów liściastych. Ich naturalne pH jest zazwyczaj neutralne, ale wykazuje tendencję do lekkiego kwaśnienia z biegiem czasu.
Podtypy
W rzędzie czarnych ziemi znajduje się sześć podtypów, które są wyodrębnione ze względu na występowanie i profil struktury. Pierwszy podtyp, czarne ziemie glejowe w swojej głównej warstwie zawierają znaczne ilości materii organicznych, dzięki czemu próchniczość tych ziem jest znaczna. Warstwa próchnicy jest długa na około 40 centymetrów i bezpośrednio ułożona jest na skale macierzystej, którą w tym przypadku jest glej lub ciężki utwór mineralny o dużym stopniu oglejenia.
Czarne ziemie właściwe mają poziom próchniczy zabarwiony na czarno, sięgający od 40 do 60 centymetrów i mogą zawierać nawet 6% substancji organicznej. Między nim a skałą macierzystą czasami znajduje się inna gleba, nie związana genetycznie z czarną ziemią, o innej strukturze uziarnienia. Gleby te są zazwyczaj bardzo żyzne i bogate w składniki mineralne. Czarne ziemie zbrunatniałe mają bardzo podobne właściwości, z tym, że ich poziom zawartości materii pochodzenia organicznego jest o kilka punktów procentowych niższy. Brunatne zabarwienie poziomu próchniczego wynika z procesu wietrzenia glinokrzemianów, które w znajdują się w skale macierzystej w dużym stopniu.
Czarne ziemie wyługowane mają zdecydowanie mniejszą zawartość węglanów, dlatego odczyn gleb jest wyraźnie kwaśny lub lekko kwaśny. Mają niewielki poziom próchnicy, w którym znajduje się niewiele substancji organicznych. Podobny poziom próchnicy mają również gleby z piątego podtypu – czarne ziemie zdegradowane. Poziom próchniczy przybiera szary kolor, a zawartość składników mineralnych jest procentowo niewielka. Również mają kwaśny odczyn i ich zagospodarowanie pod uprawę wymaga sporego nakładu pracy.
Ostatnim podtypem gleb czarnych są ziemie murszaste, które pojawiają się w okolicach dolin rzecznych. Wierzchnia warstwa nie tworzy połączeń z częścią macierzystą, ale ich poziom próchniczy jest spory, więc nadaje się pod uprawy, chociaż nie są zbyt zasobne w składniki mineralne.
czytaj dalej...
