Klasy bonitacyjne gleby – oceniamy wartość ziemi uprawnej
Wyjaśniamy, czym jest gęstość gleby i jaki ma wpływ na uprawę
Zobacz także
- Gleby aluwialne – pozostałość po rzekach i morzach. Przedstawiamy ich charakterystykę
- Klasy bonitacyjne gleby – oceniamy wartość ziemi uprawnej
- Rędziny – powstałe z wapieni, żyzne gleby. Dowiedz się, jak je uprawiać!
- Pierwiastki chemiczne w glebie. Charakterystyka najważniejszych mikro- i makroelementów
Gleba składa się z trzech faz: stałej (cząstki mineralne, mineralno-organiczne, organiczne), płynnej (roztwór glebowy) i gazowej (powietrze glebowe). We wszystkich stale zachodzą pewne procesy i zmiany, które mają wpływ na jej właściwości.
Do jej podstawowych właściwości fizycznych zalicza się m.in. gęstość (dawniej ciężar właściwy). Wielkość gęstości gleby ściśle związana jest z gęstością fazy stałej (gęstość właściwa) i objętością wolnych porów glebowych (gęstość objętościowa).
Gęstość właściwa jest to stosunek masy stałej fazy gleby do jej objętości wyrażana w gramach na 1 cm3 lub kilogramach na m3. Gęstość gleb mineralnych Polski waha się w granicach 2,40–2,80 g·cm-3 (średnio 2,65 g·cm-3), gleb organicznych natomiast 1,55–2,42 g·cm-3. Wartości te wyznacza się za pomocą piknometru (kolby miarowej) w stałej temperaturze i oblicza ze wzoru ρ=Ms/Vs, gdzie Ms oznacza masę próbki suchej, a Vs jej objętość.
Gęstość objętościowa, ogólnie rzecz ujmując, jest to pełna objętość gleby (części stałe + pory) wyznaczana wzorem ρ =M/V, gdzie M to masa próbki o nienaruszonej strukturze, a V to objętość próbki o nienaruszonej strukturze. Można ją oznaczać w dwóch formach – zaraz po pobraniu (z zawartą w niej wodą) i nosi wtedy nazwę gęstości objętościowej chwilowej lub po wysuszeniu w 105°C, nazywana jest wówczas gęstością objętościową rzeczywistą.
Gęstość objętościowa pomaga w określeniu stosunków powietrznych gleby, tj. im jej wartość jest niższa, tym gleba jest bardziej przewiewna i pulchna (cząstki są luźniej ułożone). Zależna jest ona od struktury gleby, poziomu rozdrobnienia cząstek oraz zawartości próchnicy (im gleba bardziej próchniczna, tym luźniejsza). W glebach mineralnych wynosi zwykle 0,75–1,90 g·cm-3, w glebach mineralno-organicznych 0,55–0,95 g·cm-3, a w organicznych 0,08–0,75 g·cm-3. Zabiegi agrotechniczne znacznie obniżają wartość gęstości objętościowej w wierzchniej warstwie gleby, jest ona pulchniejsza i bardziej uprawna.
Autor: Joanna Żołnierkiewicz
Bibliografia:
Krężel R., Parylak D., Zimny L., „Zagadnienia uprawy roli i roślin”, wyd. AR, Wrocław 1999 r., s. 64–66
Uggla H., „Gleboznawstwo rolnicze”, PWN, Warszawa 1981 r., s. 140–144
Zawadzki S. (red.), „Gleboznawstwo”, PWRiL, Warszawa 2009 r., s. 105–107
Zawadzki S., „Podstawy gleboznawstwa”, PWRiL, Warszawa 2002 r., s. 82–84
