Żyzne gleby torfowe. Wszystko o ich klasyfikacji i właściwościach
Rędziny – powstałe z wapieni, żyzne gleby. Dowiedz się, jak je uprawiać!
Zobacz także
Rędziny zajmują niecałe 2% powierzchni gruntów ornych w Polsce. To niewiele, ale ich żyzność sprawia, że są chętnie wykorzystywane przez rolników i rzadko stoją odłogiem. Ogólnoświatowa nazwa pochodzi od staropolskiego słowa „rzędzić”, którym określano odgłos pługa uderzającego o odłamki skalne. Jest to bardzo trafne określenie – w wierzchniej warstwie rędzin znajduje się ich bardzo dużo.
Charakterystyka i powstanie
Gleby te powstały wskutek wietrzenia skał wapiennych. W obrębie rodzaju możemy wyróżnić rędziny węglanowe i siarczanowe. Te pierwsze w podstawie mają masywne skały wapienne, margle, opoki albo dolomity, skałą macierzystą drugich jest gips. Wszystkie skały macierzyste rędzin są bogate w aktywne związki węglanowe, a ich powstanie jest związane z działalnością roślin kserofilnych.
W większości przypadków rędziny nadają się do wykorzystywania w rolnictwie, ze względu na dość wysoki poziom próchnicy i drobnoorzechową i orzechową budowę w głębszych partiach, stąd gleba szybko osycha i nie utrzymuje długo wody zebranej z roztopów wczesną wiosną. Są to najczęściej gleby bogate w wapń i magnez, przeważnie mają neutralny lub zasadowy odczyn pH.
Powstanie rędzin nie jest zależne od jakiejkolwiek strefy klimatycznej, dlatego można je spotkać zarówno w strefie leśno-stepowej, jak i leśnej. Oznacza to, że stanowią odsetek ziem uprawnych zarówno w Polsce i wschodniej części Europy, jak i w Skandynawii i krajach Śródziemnomorskich. W Polsce występują na południu i na południowym wschodzie, gdzie ich pochodzenie sięga jurajskiego okresu geologicznego. Największe znaczenie dla gospodarki mają na terenie Wyżyny Kieleckiej, Wyżyny Lubelskiej i Jury Krakowsko – Częstochowskiej, ale w małym stopniu występują także w Karpatach i Pieninach.
Ze względu na stopień wykształcenia rędziny dzieli się na kilka rodzajów, które mają różne właściwości i zastosowania.
Rędziny inicjalne
Rędziny inicjalne są początkowym stadium rozwoju gleb wapniowych. Są najsłabiej wykształcone i najmniej przydatne w rolnictwie. Ich zastosowaniem gospodarczym mogą być pastwiska dla zwierząt gospodarskich. Poziom próchnicy nie przekracza tutaj 10 centymetrów i jest pełen odłamków skalnych. Gleby te często pokrywają skaliste, wapniowe stoki i wzniesienia na górzystych terenach. Dalszy rozwój rędziny inicjalnej i jej przekształcenie jest zależne od sposobu i częstości wietrzenia skały macierzystej oraz działalności porastających je roślin kseromorficznych. Zwiększenie poziomu próchnicy i uruchomienie obiegu składników mineralnych jest możliwe poprzez prowadzenie odpowiednich upraw.
Rędziny właściwe
Są drugim stadium rozwoju rędzin. Poziom próchnicy w nich sięga już 30 centymetrów i znajduje się w nim bardzo dużo odłamków wapniowych, które, wietrzejąc, dostarczają roślinom węglanu wapnia i węglanu magnezu. Silne rozdrobnienie skały macierzystej powoduje trwałe połączenia próchniczo-ilasto-węglanowe lub mniej trwałe próchniczo-mineralne. Dzięki temu ziemia jest stosunkowo żyzna i często znajduje zastosowanie w rolnictwie, nadaje się pod uprawę wielu roślin. Często rędziny porastają krzewami lub skarłowaciałą roślinnością leśną, ale można na nich również wyhodować las liściasty. Rędziny właściwe są bardzo lubiane przez buk.
czytaj dalej...
