Uciążliwa stonka ziemniaczana - zwalczanie i ciekawostki

1/4 Następne

Stonka ziemniaczana - szkodnik ziemniaków

Zaloguj się, aby dodać własne zdjęcie do tego artykułu!

Zobacz także

Owady współżyją z człowiekiem już od pradawnych czasów. Wśród nich znajdują się gatunki szczególnie lubiane i chronione (pszczoły) oraz takie, które darzymy szczególną niechęcią. Doskonałym przykładem owada, który stanowi duże zagrożenie w uprawach ziemniaka w Polsce jest stonka ziemniaczana (Leptonotarsa decemlineata Say). W poniższym artykule postaramy się przybliżyć zagadnienie zwalczania stonki ziemniaczanej.

Trochę historii

Pierwsze wzmianki, które świadczyłyby o pojawieniu się stonki ziemniaczanej w Europie, płyną z Francji. W latach 20. XX wieku niedaleko Bordeaux zlokalizowano ją na obszarze o powierzchni 250 m². Kilka lat później owad opanował cały kraj, szybko kolonizując kolejne kraje europejskie: Niemcy, Holandię, Luxemburg, Hiszpanię. W Polsce po raz pierwszy stonkę zaobserwowano w latach 50. XX wieku niedaleko Gorzowa. W roku 1949 zdiagnozowano już ponad 12 ognisk rozwoju szkodnika. Zarządzono obowiązkowe lustracje plantacji ziemniaka, które dały dość zadowalające efekty. Jednak w roku 50. stonka na dobre zaatakowała nasze pola. Masową inwazję stonki ziemniaczanej zanotowano w północno- zachodniej Polsce. Instytut Ochrony Roślin w Poznaniu przeprowadził w roku 2009 ogólnokrajowe obserwacje występowania stonki ziemniaczanej. Najwięcej uszkodzonych roślin wykryto w województwie Świętokrzyskim (12,5%) małopolskim i pomorskim (2%). Średnia dla kraju wynosiła 8,6%.

Kolonizacja ziemniaka

Chrząszcze stonki ziemniaczanej przemieszczają się dzięki ruchom powietrza. Aby odnaleźć roślinę żywicielską, mogą przebyć nawet 100 km. Wczesną wiosną dorosłe osobniki opuszczają glebę i rozpoczynają zasiedlanie plantacji ziemniaka. Początkowo inwazji dokonują wyłącznie na brzegach pola, aby w sprzyjających warunkach opanować cały obszar. Uwieńczeniem intensywnego żeru samic zapłodnionych w poprzednim okresie wegetacji lub w tegorocznej kopulacji jest składanie złóż jaj. Osobniki żeńskie składają jaja na spodniej stronie liści w okresie od czerwca do połowy sierpnia. Każde jajo to larwa, jednak aby mogła się w pełni rozwinąć, potrzebuje dużej ilości składników pokarmowych. Przechodzą one cztery stadia wylinki (L₁- L₄). Ostatnie, największe stadium larwalne chcąc przeistoczyć się w poczwarki, muszą przemieścić się do gleby na głębokość ok. 10 cm. Ponowne żerowanie na roślinach wymaga przekształcenia poczwarek w stadium chrząszcza letniego.

Czynnikami, które w głównej mierze warunkują obecność i obfitość populacji stonki ziemniaczanej w sezonie wegetacyjnym są warunki pogodowe (najlepsze: temperatura> 25^OC, niewielkie opady). Jej rozwój wydłuża się w czasie, przy niskiej temperaturze i uwilgotnieniu gleby.

Obserwuj przyrodę!

Próg szkodliwości stonki ziemniaczanej wynosi: 15 larw lub jeden żer jaj na pojedynczej roślinie. Ekonomiczny próg szkodliwości wyznacza obecność minimum 60 jaj. Wskazuje on przy jakim nasileniu patogenu koszty poniesione na zabiegi ochronne zrównoważą się ze stratami powodowanymi przez szkodniki. Często podjęcie decyzji o wykonaniu zabiegu pestycydowego jest bardzo trudne. Z pomocą przychodzi wówczas obserwacja przyrody. Dzięki znajomości biologii niektórych pospolitych gatunków roślin, jesteśmy w stanie oszacować na jakim etapie rozwojowym jest stonka ziemniaczana. Kwitnienie lilaka pospolitego (Syringa vulgaris) lub jarzębiny pospolitej (Sorbus aucupparia) informuje o początku wylotu populacji chrząszczy zimujących. Przekwitanie sosny (Pinus silvestris) wskazuje na początek składania żeru przez samice. Masowy wylot chrząszczy zimujących jest tożsamy z okresem kwitnienia bzu czarnego (Sambucus nigra), kasztanowca zwyczajnego (Aesculus hipocastanum) oraz jaśminu (Philadelphus coronarium). Do intensywnego wylągu larw dochodzi podczas kwitnienia i powolnego przekwitania lipy drobnolistnej (Tilia cordata). Początek kwitnienia wiesiołka dwuletniego (Oenothera biennis), krwawnika pospolitego (Achillea millefolium), dziurawca zwyczajnego (Hypericum perforatum) wskazuje na schodzenie larw do gleby w celu przepoczwarzenia. Czerwienienie jagód jarzębiny pospolitej (Sorbus aucupria) wyznacza moment pojawienia się pierwszych chrząszczy letnich (I pokolenia).