Ziemniaki Irga – niezastąpiona i sprawdzona odmiana
Groźne choroby ziemniaków - przegląd i objawy
Zobacz także
Ziemniak, tak jak inne rośliny uprawne, porażany jest przez wiele organizmów patogennych. Wegetatywny sposób rozmnażania sprzyja nie tylko łatwemu kolonizowaniu bulw, ale przede wszystkim umożliwia swobodne przenoszenie sprawców chorób wraz z sadzeniakami na nowy sezon wegetacyjny. Należy pamiętać, że ich rozwój na roślinach i bulwach przyczynia się do ekonomicznych strat w plonie, pogarszając znacznie jakość uzyskiwanych płodów.
Każdy z etapów rozwojowych rośliny, począwszy od posadzenia, przez pełnię wegetacji aż do przechowywania, to czas, gdy ziemniak jest narażony na inwazję czynników chorobotwórczych. Aby doszło do masowego pojawienia się patogenów w środowisku, panować muszą sprzyjające im warunki meteorologiczne. Dodatkowymi czynnikami wpływającymi na rozwój organizmów patogennych jest także niewłaściwa agrotechnika. Zaliczyć tu można nieodpowiedni termin sadzenia (zbyt wcześnie), dobór niewłaściwych odmian, zaniechanie podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych. Czynniki chorobotwórcze ziemniaka zaklasyfikować można do 3 grup. Pierwszą z nich stanowią patogeny zagrażające uprawom podczas kiełkowania i wschodów roślin. Drugie pojawiają się w pełni sezony wegetacyjnego, prowadząc do wstępnej redukcji plonowania. Trzecia grupa pogarsza jakość bulw w przechowalniach.
Wschody ziemniaka
Organizmami, stanowiącymi największe zagrożenie podczas kiełkowania bulw i wschodów roślin są bakterie. Mokra zgnilizna, której sprawcą jest Pectobacterium carotovorum, preferuje wysokie temperatury oraz dużą wilgotność powietrza. W polu zgnilizna sadzeniaków postępuje w różnym tempie. Najczęściej do infekcji dochodzi przez przetchlinki lub miejsce połączenia ze stolonem. Objawy choroby widoczne są w postaci brunatnych plam, pod którymi miąższ przyjmuje kremowe lub brązowe zabarwienie. Ponadto dochodzi do rozmiękczenia tkanek. We wczesnych stadiach rozwojowych choroby zgniłe bulwy są bezwonne. Później, wraz z zasiedlaniem tkanek przez wtórne mikroorganizmy, nabiera śluzowatej konsystencji i cuchnącego zapachu.
Grzyb Helminthosporium solani, sprawca parcha srebrzystego, silnie atakuje wysadzane sadzeniaki. Objawami chorobowymi, które de facto świadczyłyby o rozwoju grzyba, są rozległe, połyskujące srebrzyście plamy. Ponadto, okolice oczek na bulwie wyglądają jak osmalone. Rozwój parcha srebrzystego znacząco ogranicza kiełkowanie bulw.
Najczęstszą chorobą okresu wschodów jest rizoktonioza (Rizoctonia solani) rozwijająca się na kiełkach ziemniaka. Główną przyczyną pojawienia się ryzoktoniozy jest przedwczesne wysadzanie bulw w warunkach niskiej temperatury i dużej wilgotności gleby. Późniejsze, gwałtowne ocieplenie stymuluje gnicie kiełków. Pojawiają się na nich brunatne, zagłębione plamy. Porażone kiełki nie przedostają się na powierzchni gleby, ponieważ szybko ulegają zgorzeli. Rozwój choroby opóźnia wschody i obniża plon bulw. Pomimo, że z oczek śpiących wydostają się cienkie, wtórne kiełki, są one bardzo cienkie i słabe.
Wegetacja
Najgroźniejszą i najważniejszą chorobą w uprawie polskiego ziemniaka pozostaje bezapelacyjnie zaraza ziemniaka. Organizm grzybopodobny Phytophthora infestans, pojawiwszy się na irlandzkich plantacjach w XIX wieku, wywołał Wielki Głód Ziemniaczany. Przywleczona z Ameryki Północnej choroba doszczętnie zniszczyła uprawy ziemniaka. W efekcie, populacja Irlandii zmniejszyła się blisko o 20%. W Polsce straty w plonie mogą dochodzić do 18%, lecz w klęskowym nasileniu choroby osiągają ponad 50%. Patogen rozwija się na wszystkich organach ziemniaka: liściach, łodygach i bulwach. Pojawia się zazwyczaj na przełomie czerwca i lipca. Objawami choroby na liściach są duże nekrotyczne, brunatne plamy o niewyraźnych granicach. Na dolnej stronie blaszki pojawia się biały nalot trzonków sporangialnych z zarodniami. Na łodygach także powstają ciemne, duże plamy. Przy intensywnym rozwoju choroby cała nać czernieje, wydzielając zapach zgnilizny. Rozwój choroby na bulwach odbywa się głownie w przechowalniach. Na ich powierzchni pojawiają się szaro- sine plamy, pod którymi miąższ przybiera rudy kolor. Dodatkowo, bulwy bardzo źle się przechowują. Uszkodzona skórka stanowi doskonałą drogę wnikania innych patogenów, głownie bakteryjnych. Choroba rozwija się zazwyczaj w okresach chłodnej i wilgotnej pogody. Obecność zarazy ziemniaka na polu przyczynia się do znacznego obniżenia plonowania bulw. Wynika to z wcześniejszej kolonizacji części nadziemnej rośliny, czego następstwem jest zahamowanie transportu asymilatów do części nadziemnej. Aby nie dopuścić do spustoszenia uprawy ziemniaka zarazą, należy stosować pełną ochronę plantacji. Jednak zasady Integrowanej Ochrony Roślin wymagają przedkładania nade wszystko metod nie chemicznych. Z pomocą przychodzą tu specjalnie opracowane systemy wsparcia decyzji w ochronie ziemniaka (NegFry, Datcom), generujące datę wykonania pierwszego zabiegu fungicydowego w oparciu o model prognozy negatywnej. Stosując się do zaleceń programu można zmniejszyć liczbę zabiegów chemicznej ochrony oraz wydłużyć czas pomiędzy kolejnymi aplikacjami bez znaczącej zniżki plonów. Pomimo intensywnej pracy hodowców, nie udało się do tej pory stworzyć odmian wysoce odpornych na zarazę ziemniaka, które zyskałaby popularność wśród producentów ziemniaków.
Grzyby z rodzaju Alternaria, sprawcy alternariozy ziemniaka, coraz częściej pojawiają się w polskich uprawach ziemniaka. Warunkami sprzyjającymi rozwoju patogenów Alternaria alternata i Alternaria solani są wysoka temperatura powietrza z występującymi naprzemiennie okresami silnie wilgotnej i suchej pogody. Według danych Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin alternarioza jest obecna na 86% polskich pól. Alternarioza ziemniaka to nazwa wspólna dla objawów chorobowych powodowanych przez Alternaria alternata i Alternaria solani. Pierwszy z nich to sprawca brązowej plamistości liści, drugi zaś suchej plamistości liści. Paradokslanie, skutki działalności patogenów na roślinach nie różnią się morfologicznie między sobą. Na liściach tworzą się koncentryczne, brązowe plamy ze współśrodkowym sferowaniem. Miąższ bulwy ulega dość głębokiemu porażeniu, ciemniejąc i stając się bardzo twardym. Plamy na skórce przybierają brunatny kolor, są zagłębione i wydłużone. Wskazówką dla plantatorów ziemniaka może być informacja, że odmiany późne są mniej podatne na porażenie alternariozą. Ponadto, rozwój choroby hamowany jest przez zabiegi ochronne stosowane przeciwko zarazie ziemniaka.
czytaj dalej...
