Gleby kwaśne - jak je przystosować i co można na nich uprawiać?
Gleby bielicowe - poznaj charakterystykę gleb tworzonych przez piaski wydmowe
Zobacz także
Gleby bielicowe powstają z ubogich skał macierzystych, które mają zróżnicowane pochodzenie geologiczne. Najczęściej tworzą je piaski wydmowe, które zostały rozrzucone na terenie całego kraju. Na terenach górskich powstają przede wszystkim z granitów. Są tworzone w procesie bielicowania. Coraz częściej gleby te są odłogowane lub zalesiane, ponieważ podczas suchych okresów są zawodne i wykazują niską produktywność. Gleby bielicowe zajmują ok. 10% powierzchni Polski. Poziomy genetyczne gleb bielicowych to: O-A-Ees-Bhfe-C, a gleb bielicowych ornych: Ap-Ees-Bhfe-C.
Proces bielicowania (bielicoziemny)
Proces bielicowania polega na silnym zakwaszeniu podłoża, które przyspiesza wietrzenie minerałów glinokrzemianowych. Powoduje to różnicowanie się poziomu B (iluwialnego) w porównaniu z profilem C (skałą macierzystą). Klimat Polski nie sprzyja zbyt intensywnemu procesowi bielicowania, ponieważ najlepiej na ten proces wpływa umiarkowanie chłodny klimat, w którym przeważają opady. Najczęściej w gleby bielicowe są przekształcane luźne piaski kwarcowe, piaskowe granity i skały zasobne w krzemionkę (SiO2).
Podczas procesu bielicowania silnie zakwaszona woda, która przemieszcza się w głąb profilu glebowego, powoduje rozpuszczenie węglanów i innych łatwo rozpuszczalnych soli. Prowadzi to do zubożenia kompleksu sorpcyjnego w wierzchnich warstwach gleby, który staje się uboższy w jony fosforu, potasu, magnezu, sodu i wapnia. Za to wzrasta ilość jonów wodoru i glinu. Górne warstwy gleby ulegają zakwaszeniu, co powoduje rozpad glinokrzemianów na krzemionkę, wodorotlenki żelaza, glinu i na kationy zasadowe. Produkty rozpadu mogą też tworzyć minerały ilaste, jednak przy dużym zakwaszeniu gleby bardzo szybko ulegają one rozpadowi bądź w ogóle nie powstają. Jeżeli nie zostaną wytworzone minerały ilaste, to powstają łatwo rozpuszczalne związki kompleksowe próchniczno-mineralne składające się z krzemionki, wodorotlenków glinu i żelaza oraz substancji organicznej, które przemieszczają się do poziomu B. Redukcji ulegają też siarczany, azotany oraz fosforany, które również przenikają do poziomu iluwialnego.
Na proces bielicowania mają wpływ klimat, skała macierzysta uboga w związki zasadowe, roślinność wyższa i niższa, ukształtowanie skały oraz czas trwania procesu. Na kształtowanie się gleb bielicowych wpływa również fauna glebowa. Pod roślinnością borów iglastych gromadzi się kwaśna substancja organiczna, która charakteryzuje się małym stopniem humifikacji. Prowadzi to do zakwaszenia ściółki. Zakwaszona woda opadowa przesączająca się w głąb profilu glebowego przemywa glebę i umożliwia gromadzenie się w części próchnicznej resztek roślinności, które w dalszym stopniu zakwaszają glebę i rozkładają się pod wpływem grzybów. Pozwala to na wytworzenie w poziomie O (ściółkowym) próchnicy typu mor, która wytwarza się w kwaśnych warunkach, a jej stosunek węgla do azotu (C:N) mieści się w granicach 25–40. W poziomie O jest więcej kwasów fulwowych niż huminowych.
Podczas procesu bielicowania duże znaczenie ma taki pierwiastek jak glin, ponieważ jest on bardzo ruchliwy i łatwo przemieszcza się do poziomu B wraz z niektórymi związkami organicznymi. W dużym stopniu wpływa on na kształtowanie się gleb bielicowych.
W iluwialnym poziomie gleby związki glinu, żelaza, krzemionki koloidalnej i próchnicy ulegają strąceniu do formy żeli o barwie brązowej lub rdzawej.
Stopień zbielicowienia
Stopień zbielicowienia określa przemieszanie się kwasów fulwowych z poziomu O i nagromadzenie ich w poziomie iluwialnym. Ilość humin i trudno rozpuszczalnych związków próchnicznych wzrasta w poziomie Bhfe.
czytaj dalej...
