Słonecznik bulwiasty, topinambur - uprawa, zbiór, właściwości i wykorzystanie
Zobacz także
Słonecznik bulwiasty (Helianthus tuberosus) nazywany bywa również topinamburem lub bulwą. Jest gatunkiem wieloletnim, należącym do rodziny astrowatych. Ta blisko spokrewniona ze słonecznikiem zwyczajnym roślina pochodzi ze środkowej części Ameryki Północnej. Stąd przewieziona została jako roślina jadalna, pastewna i ozdobna niemal na wszystkie kontynenty. Obecnie jej dzikie skupiska spotkać można niemal w całej strefie klimatu umiarkowanego i tropikalnego. Uznawana za gatunek bardzo inwazyjny, zdziczała występuje również na terenie Polski. Kwiaty tej oryginalnej rośliny wyglądają jak małe żółte słoneczniki, jadalne bulwy przypominają zaś korzeń imbiru. Mają one ciekawy smak i polecane są jako substytut ziemniaków, zwłaszcza w diecie diabetyków.
Opis gatunku
Słonecznik bulwiasty osiąga imponującą wysokość. Jego silne, wzniesione łodygi mogą mieć nawet 3 m wysokości. Duże, lancetowate lub jajowate, ostro zakończone liście są rozmieszczone na pędzie naprzeciwlegle. Zarówno łodygę, jak i liście w całości pokrywają sztywne szorstkie włoski. Kwiatostany wyrastają po kilka na szczycie pędu, przeważnie jest ich od 3 do 15. Przypominają małe kwiatostany słonecznika. Pomimo niewielkich rozmiarów są bardzo dekoracyjne. Kwiatostanem jest typowy dla astrowatych koszyczek złożony z dużej liczby drobnych kwiatów. Słonecznik bulwiasty jest rośliną dnia krótkiego, co oznacza, że potrzebuje odpowiednio długiego okresu ciemności, żeby zakwitnąć. Wiąże się z tym późny termin kwitnienia, który przypada na koniec lata i jesień. Zdarzyć się może, że rośliny nie zakwitną w ogóle. Jadalną częścią są podziemne bulwy – walcowate, mogą mieć kształt gruszkowaty lub bardziej nieregularny. Na zewnątrz mają barwę białą, żółtą, kremową, różową, a nawet czerwoną lub purpurową. Miąższ zazwyczaj jest biały lub kremowy.
Wymagania uprawowe
Do uprawy słonecznika bulwiastego idealne będzie miejsce w pełnym słońcu. Bulwy najlepiej rozwijają się podczas ciepłego i słonecznego lata. W warunkach chłodniejszych bujniej rozrasta się zielona masa. Topinambur najlepiej rośnie na glebie żyznej i wilgotnej, w warunkach naturalnych chętnie porasta brzegi rzek. Choć nie jest zbyt wymagający, na glebach ciężkich i gliniastych daje znacznie gorszy plon. Lepiej będzie rósł na podłożu piaszczystym, zwłaszcza gdy dostarczymy mu składniki odżywcze i wodę. Źle znosi zakwaszenie podłoża. Idealne będzie takie o odczynie obojętnym. Jest w pełni mrozoodporny. Zniesie spadki temperatury nawet do -40°C.
Sposób uprawy
Młode rośliny lub same bulwy najlepiej sadzić wczesną wiosną, najpóźniej do połowy czerwca, lub jesienią. Jeśli chcemy uzyskać jak największe zgrubienia, musimy zapewnić roślinom możliwie najdłuższy sezon wegetacyjny. Podłoże przed posadzeniem należy dobrze przygotować, starannie oczyścić z chwastów, trawy, a w szczególności z perzu. Glebę należy dobrze spulchnić i wymieszać z kompostem. Bulwy sadzimy na głębokość ok. 5–10 cm, zachowując między nimi minimum 30 cm odległości. Są to rośliny znacznych rozmiarów, dlatego należy sadzić je w miejscu, w którym nie będą zacieniać innych upraw. Gdy rośliny podrosną, glebę pomiędzy nimi warto wyłożyć ściółką organiczną, która pomoże utrzymać wilgotność gleby.
Zbiór
Zbiory rozpoczynamy późną jesienią. Możemy je kontynuować przez zimę, dopóki ziemia nie jest zamarznięta. Bulwy można zbierać również wczesną wiosną, zanim rośliny wypuszczą pędy. Przechłodzenie w ziemi poprawia smak i konsystencję bulw. Rośliny podkopujemy widłami, uważając, by nie uszkodzić zgrubień, ponieważ nie będą się one nadawać do przechowywania. Oczyszczone i dokładnie osuszone bulwy przechowujemy w lodówce przez ok. 2 tygodnie. Dobrym sposobem jest przesypanie bulw wilgotnym torfem i przechowywanie ich w chłodnym pomieszczeniu czy piwnicy. Torf należy co jakiś czas zwilżać, ponieważ w suchym miejscu bulwy szybko więdną.
czytaj dalej...
