Bylica pospolita – zuchwały i długotrwały wróg naszych pól
Fiołek polny – niech nie zwiodą nas barwne kwiaty tego chwastu!
Zobacz także
W Polsce słowo „fiołek” kojarzy się raczej z jasnofioletowym lub różowym kwiatem doniczkowym. Jest to też jednak oficjalna nazwa popularnych bratków, które często możemy zobaczyć w ogrodach kwiatowych, jako rośliny ozdobne. Ich mniejsza, polna wersja jest natomiast uciążliwym chwastem, który sieje spustoszenie w uprawach zbóż.
Charakterystyka
Fiołek to w zasadzie roślina roczna, ale przy lekkim mrozie potrafi przezimować i rozwijać się jeszcze w kolejnym roku. Niewielki, zazwyczaj osiąga wysokość od 5 do 20 centymetrów, ma ładny pokrój i wdzięcznie prezentuje się w polnych bukiecikach. Jego rozpoznanie nie powinno nastręczać trudności, ale dość często mylony jest z fiołkiem trójbarwnym. W przeciwieństwie do niego ma jednak dużo mniejsze, dwuwargowe kwiaty o mało intensywnym kolorze. Najtrudniejsze do rozróżnienia są siewki, które w obu przypadkach złożone są z charakterystycznych, okrągłych liści o nierównomiernie pofałdowanych brzegach i dość głębokich wcięciach.
Kanciasta, szarozielona łodyga rozgałęzia się u dołu na małe, odchodzące w bok ogonki liści. Na szczycie rośliny znajduje się pojedynczy kwiat. Jego dolne płatki są białe, górne, wyraźnie mniejsze, przybierają kolor jasnożółty lub fioletowawy. Kwiaty pojawiają się w czerwcu i obumierają dopiero w lipcu, kiedy tworzą jajowate w kształcie, jasne nasionka. Jedna roślina wydaje rocznie od 100 do 3000 nasion, które kiełkują przez cały czas okresu wegetacyjnego i przetrzymują zimę w ziemi, nie tracąc zdolności do wschodów.
Występowanie
Fiołek polny jest jedną z najmniej wymagających roślin. Pojawia się w zasadzie wszędzie, nawet na znacznych wysokościach - w górach można znaleźć nieliczne egzemplarze poniżej regla górnego. Nie ma szczególnych preferencji co do rodzaju i żyzności gleby, czy jej odczynu pH. Porasta miedze, skraje pól, pojawia się w lasach, na łąkach i pastwiskach. Najczęściej zachwaszcza zboża, zarówno jare jak i ozime, równie często pojawia się w kukurydzy. Rzadziej rozprzestrzenia się w roślinach okopowych i strączkowych, ale tam również może być bardzo szkodliwy.
Szkodliwość
Chwast stanowi duże zagrożenie dla roślin uprawnych, zwłaszcza dla wszystkich rodzajów zbóż. Silnie i, najczęściej, z powodzeniem, konkuruje o wodę i składniki pokarmowe. Jest niebezpieczny dla uprawy zwłaszcza w fazie wzrostu, gdyż rozwija się szybciej niż większość zbóż, roślin okopowych i kapustnych, więc może zahamować ich wzrost. Często przerasta łan, bo w warunkach konkurencyjnych, przy optymalnej ilości wody może osiągnąć nawet metr wysokości. Ze względu na ogromną ilość produkowanych nasion, rozprzestrzenia się bardzo szybko, a siewki pojawiają się nawet późną jesienią i mogą przetrzymać zimę. Jeżeli jego nasiona dostaną się do materiału siewnego, w błyskawicznym tempie rozprzestrzenia się na polu w czasie kolejnego siewu.
Z ostatnich badań wynika, że bardzo niewielka liczba fiołka w zbożu może stymulować jego wzrost, ale progi szkodliwości zaczynają się już od 25 sztuk na metr kwadratowy. Taka ilość wystarczy, żeby obniżyć plon o około 5% i znacznie utrudnić zbiór. 100 roślin na powierzchni jednego metra kwadratowego sprawia, że plan spada już o 35%. Jeżeli fiołek polny nie zostanie zwalczony chemicznie, może rozprzestrzenić się nawet do tysiąca roślin na metrze kwadratowym. Na nadmiernie zachwaszczonym stanowisku można zaobserwować zmiany warunków powietrzno-wodnych, przez co cześć roślin uprawnych usycha lub obumiera.
czytaj dalej...
