Lucerna mieszańcowa - uprawa na paszę czy na nasiona? Dowiedz się, jak ją wykorzystać!

Nawożenie makroelementami

Nawożenie lucerny fosforem gwarantuje uzyskanie dużych plonów, ponieważ ten pierwiastek wpływa na prawidłowy rozwój części generatywnych roślin, a także poprawia jakość paszy. Nawożenie fosforowe najlepiej stosować podczas orki przedzimowej w średnich dawkach wynoszących 60–80 kg P₂O₅/ha.

Potas należy dostarczać do gleby w każdym roku użytkowania lucerny, ponieważ jest on łatwo wypłukiwany. W pierwszym roku użytkowania należy stosować nawozy potasowe przedsiewnie, a w następnych – pogłównie przed ruszeniem wegetacji. Przeciętna dawka takich nawozów powinna wynosić 100–120 kg K₂O/ha rocznie. Należy pamiętać, że stosowanie większych dawek potasu dochodzących do 180 kg K₂O/ha, może prowadzić jego luksusowego pobierania przez lucernę. Skutkuje to zwiększeniem zawartości potasu w suchej masie paszy, co prowadzi do pogorszenia jej jakości. Jeżeli gleba jest mało zasobna w potas, to można podzielić dawki nawozów na dwa terminy i wysiać je wczesną wiosną oraz po zbiorze pierwszego pokosu.

Można zastosować przedsiewnie nawożenie azotowe w dawce 20–30 kg N/ha. W dalszych etapach rozwoju roślin nie jest potrzebne dodatkowe nawożenie azotem, ponieważ rośliny lucerny żyją w symbiozie z bakteriami brodawkowymi.

Jeżeli lucerna jest uprawiana na glebach kwaśnych, to należy zastosować nawozy wapniowe pod przedplon lucerny lub jesienią przed wiosennym wysiewem. Nawozy wapniowe należy wysiać na suchą rolę, a następnie przykryć. Na glebach zwięzłych wapnowanie należy wykonać za pomocą tlenku wapnia, a na lżejszych – węglanu wapnia. 

Siew

Nasiona lucerny przed siewem należy zaprawić przeciwko zgorzeli siewek oraz nitraginą zawierającą bakterie Rhizobium meliloti. Wysiew najlepiej wykonywać w III dekadzie kwietnia bez rośliny ochronnej lub w roślinę ochronną. Jednak może on odbywać się też w okresie letnim od czerwca od II dekady lipca, ale tylko wtedy, gdy lucerna jest wysiewana bez rośliny ochronnej. Letni siew lucerny wykonuje się w wyjątkowych sytuacjach, ponieważ wysiana w tym terminie lucerna ma obniżone plony w latach pełnego użytkowania.

Lucerna najlepiej rośnie bez rośliny ochronnej, ponieważ jest wrażliwa na zacienianie. Jeżeli ma być jednak wsiewana w rośliny, to najlepiej w takie, które są przeznaczane na zieloną masę, np. owies. Wysiew lucerny wraz z rośliną ochronną wykonuje się w tym samym terminie, ale podczas oddzielnych przejazdów siewnika.

Lucernę należy wysiewać w rozstawie rzędów wynoszącym 12,5–15 cm, a ilość wysiewu w terminie wiosennym powinna wynosić 10–15 kg/ha, zaś w letnim 15–18 kg/ha. Głębokość siewu na glebach zwięzłych powinna wynosić 1–1,5 cm, a na lżejszych 1,5–2 cm.

Zwalczanie chwastów, ochrona przed chorobami oraz zabiegi pielęgnacyjne

Lucerna jest bardzo wrażliwa na zaskorupianie roli. Taką strukturę gleby najlepiej niszczyć od razu po siewie lucerny za pomocą wału kolczastego. Do odchwaszczania najlepiej stosować różne herbicydy i w zależności od rodzaju zachwaszczenia opryski należy wykonywać w różnych terminach. Chwasty jednoliścienne zwalcza się wtedy, gdy lucerna wykształci jeden liść właściwy, a zboża znajdą się w fazie 2–3 liści, zaś w zasiewach czystych lucerny w pierwszym roku użytkowania chwasty dwuliścienne zwalcza w fazie 2–3 liści właściwych. Po zbiorze każdego pokosu lucerny należy wykonywać bronowanie z wykorzystaniem brony średniej lub ciężkiej. W następnych latach można również wykonać kultywatorowanie na wiosnę. Najgroźniejszą chorobą grzybową atakującą lucernę jest wertycylioza. Jednak można ją ograniczać jedynie poprzez hodowlę odpornych odmian.

Technologia zbioru

Lucerna mieszańcowa jest rośliną wielokośną. Przy tradycyjnym użytkowaniu wykonuje się 3 pokosy w ciągu roku w fazie wegetatywnej przed pąkowaniem. Można wtedy uzyskać 50–70 ton zielonej masy z hektara, którą następnie można przeznaczać na zielonkę lub susz. Takie pokosy wykonuje się średnio co 50 dni. Trójkośne użytkowanie lucerny przyczyna się do przedłużenia trwałości roślin.

Przy czterech pokosach lucerny można uzyskać plon zielonej masy mieszczący się w 55 tonach z hektara. Pokosy wykonuje się w 40-dniowych odstępach. Pierwszy pokos odbywa się w czasie pąkowania roślin, następny na początku kwitnienia, a ostatnie dwa w fazie od początku do pełni kwitnienia. Zebrane plony przeznacza się na zielonkę, siano lub sianokiszonkę. Przy pięciu pokosach można uzyskać 66 ton zielonej masy z hektara, a pokosy wykonuję się co 30 dni, a ostatni – piąty pokos wykonuje się na początku fazy kwitnienia. Plony wykorzystuje się jako surowiec do produkcji suszu i koncentratów białkowych. Zbiór można wykonywać za pomocą kosiarek listwowych, sieczkarni polowej, kosiarkoładowaczem bądź kosiarkosieczkarnią.

Uprawa na nasiona

Plantacje nasienne lucerny mieszańcowej najlepiej zakładać na glebach słabszych niż te, które są zalecane do uprawy na paszę. Najlepiej jej uprawę na nasiona prowadzić na płytkich rędzinach. Produkcję nasienną lucerny mieszańcowej najlepiej prowadzić przez 2 lata, niestety jest to bardzo trudny proces. Nasiona krajowych odmian stanowią niewielki procent wykorzystywanego materiału siewnego.

Przedplon

Lucernę przeznaczoną na nasiona najlepiej uprawiać po kukurydzy, ale najwcześniej można ją wysiewać w trzecim roku po oborniku.

Nawożenie i uprawa

Nawożenie fosforowe i potasowe należy wykonywać przedsiewnie, najlepiej podczas orki przedzimowej, oraz pogłównie przed ruszeniem wegetacji w kolejnych latach użytkowania. Optymalne roczne dawki nawozów wynoszą: 80–100 kg P₂O/ha i 80–100 kg K₂O/ha. Można również dokarmiać ją mikroelementami (borem, kobaltem i molibdenem). Uprawę roli wykonuje się w taki sam sposób jak pod lucernę przeznaczoną na paszę.

Siew

Siew wykonuje się w III dekadzie kwietnia w ilości 4–6 kg nasion na hektar. Pozwala to uzyskać obsadę 20–50 roślin na m². Nasion nie należy wysiewać w roślinę ochronną. Zalecane rozstawy rzędów to 30–40 cm lub 40–60 cm.

Zwalczanie chwastów oraz choroby

Po osiągnięciu przez rośliny wysokości 10 cm można wykonywać zabiegi pielęgnacyjne polegające na opielaniu międzyrzędzi. Prowadzą one do niszczenia chwastów oraz wzruszają górną warstwę gleby. Do odchwaszczania plantacji należy stosować herbicydy zalecane w przypadku lucerny uprawianej na paszę. Aby zniszczyć perz, można zastosować Fusilade Super EC.

Plantacje nasienne lucerny może atakować mączniak prawdziwy lucerny oraz wiele szkodników. Najważniejsze z nich to: oprzędziki, owełnica lucernianka, paciornica lucernianka i ziołomirek zamienny. Szkodniki i choroby najlepiej ograniczać poprzez stosowanie odpowiednich oprysków.

Zbiór

W roku wysiewu lucerny plon nasion można uzyskać tylko z pierwszego pokosu. W następnych latach nasiona uzyskuje się z drugiego pokosu. Zbiór wykonuje się wtedy, gdy ok. 60–70% strąków jest brązowych bądź czerniejących. Można przyspieszyć zasychanie lucerny poprzez zastosowanie desykacji, a następnie zebrać ją jednoetapowo za pomocą zaadaptowanego kombajnu. Materiał nasienny po zbiorze należy dosuszyć oraz doczyścić. Uzyskany plon nasion jest bardzo zróżnicowany i może wynosić od 50 do 400 kg z hektara.

Autor: mgr inż. Kinga Borek

Bibliografia:         

1. Artyszak A., Kucińska K., Niemczyk H., „Rośliny motylkowate drobnonasienne”, (w:) „Produkcja roślinna”, Wyd. REA, część III, Warszawa 2010 r., str. 216–217, 221–222, 224, 227
2. Grzegorczyk S., „Lucerna mieszańcowa”, (w:) „Rośliny zbiorowisk trawiastych”, Wyd. UWM, Olsztyn 2010 r., str. 54–55
3. Wilczek M., „Lucerna mieszańcowa i siewna”, (w:) „Szczegółowa uprawa roślin”, Wyd. II, Tom II, Wrocław 2003 r., str. 197–214
4. Grzebisz W., „Technologia uprawy roślin motylkowatych drobnonasiennych”, (w:) „Produkcja roślinna – technologie produkcji roślinnej”, Wyd. II, Część III, Warszawa 2012 r., str. 344–362