Rasy trzody chlewnej – przegląd i charakterystyka najlepszych
Inseminacja trzody chlewnej - jak prawidłowo przeprowadzić zabieg
Zobacz także
Prawidłowa inseminacja, czyli sztuczne unasienianie trzody chlewnej ma ogromne znaczenie dla opłacalności produkcji. Pominięcie rui lub nieefektywne zapłodnienie samicy wpływa na wydłużenie okresu pomiędzy kolejnymi prosiętami, zwiększa koszty żywienia i utrzymania loch. Skuteczna inseminacja zależy od wielu czynników.
Pozyskanie nasienia od knura rozpłodowego
Sprawność knura rozpłodowego zależy w dużej mierze od pielęgnacji, utrzymania oraz prawidłowego żywienia. Najczęściej w stacjach unasieniania knury przebywają w pojedynczych, dużych kojcach, na czystym i suchym podłożu, mają dostęp do zbilansowanej dawki paszowej. Udowodniono iż wiele czynników środowiskowych ma wpływ na jakość nasienia knurów (np. wilgotność i temperatura w pomieszczeniu oraz poziom stresu).
Nasienie pobiera się w specjalnym pomieszczeniu lub w kojcu, w którym znajduje się fantom (prowokator, na który knur naskakuje podczas podniecenia, ułatwiający pobór nasienia). Nasienie pobiera się do sztucznej pochwy, która jest przymocowana do fantoma lub metodą japońską „z ręki”. Po pobraniu nasienia następuje jego ocena pod względem konsystencji, barwy, ruchliwości plemników i ich budowy oraz zawartości drobnoustrojów. Po wstępnej ocenie, ejakulat jest rozrzedzany i trafia do pojemniczków (tub, saszetek, butelek). Świeże nasienie można utrzymywać w temperaturze 16-18 ºC przez około 5 godzin.
Inseminacja lochy
Efektywna inseminacja loch zależy przede wszystkim od optymalnego terminu wprowadzenia nasienia. Natomiast termin ten ustalany jest przez doświadczonego obserwatora jakim najczęściej jest hodowca lub zootechnik znający charakterystyczne objawy rui. Cykl płciowy lochy trwa 21 dni, najbardziej odpowiedni termin unasienienia przypada w okresie około rujowym trwającym 5-6 dni. Okres ten podzielony jest na kilka faz, w każdej z nich występują charakterystyczne symptomy wskazujące na zbliżającą się ruję.
Objawy rui
Podczas pierwszej fazy można zauważyć większe pobudzenie i zainteresowanie knurem znajdującym się w pobliżu. Locha jednak nie dopuszcza go do siebie, natomiast obskakuje inne lochy (do rui pozostaje około 12-18 h). Narządy rozrodcze zmieniają wygląd, są nabrzbiałe i zaczerwienione, może pojawić się ciągliwy śluz. Podczas drugiej fazy zwiększa się tolerancja na obecność knura, locha wyraża zgodę na naskakiwanie i kopulację. Jeśli na fermie nie utrzymywany jest knur, który pobudza lochy, najczęściej stosuje się feromony. Podczas tej fazy hodowca lub inseminator może z powodzeniem usiąść na grzbiecie lochy, która zachowuje się w sposób uległy. Druga faza zwana rujową jest najlepszym momentem na przeprowadzenie zabiegu inseminacji, a najważniejszym symptomem na to wskazującym jest całkowity odruch tolerancji dla knura próbnika lub dosiadającego człowieka. Podczas trzeciej fazy zanikają wszelkie objawy, obrzęk warg sromowych, śluz, odruch tolerancji. Faza czwarta jest nazywana okresem międzyrujowym, tzw. Okresem spokoju płciowego, kiedy objawy rujowe nie występują.
Zabieg inseminacji
Przed zabiegiem inseminacji lochę należy przygotować. Okolice warg sromowych obmywa się wodą, lub wodą z mydłem. Sprzęt do unasieniania składa się z kateteru (często spiralnego, przypominającego prącie knura), pojemnika na nasienie i pasa inseminacyjnego. Najczęściej nasienie deponuje się do pochwy, jednak istnieje metoda zakładająca bezpośrednią deponację do macicy (met. Cassou).
Kateter nawilżany jest środkiem poślizgowym i wprowadzany do pochwy. Do katetera podłącza się pojemniczek z nasieniem, które umieszcza się nad lochą, tak aby samoistnie spływało w kierunku domacicznym. Układ rozrodczy lochy wspomaga ten proces poprzez zasysanie nasienia. Po deponacji należy chwilę pozostawić kateter aby nie dopuścić do wylania się nasienia.
Pierwszym efektem skutecznego unasienienia lochy jest niepojawienie się objawów rujowych po upływie 21 dni kolejnego cyklu. Brak objawów rui najprawdopodobniej oznacza, że locha jest w ciąży.
Bibliografia:
- Inseminacja trzody chlewnej w Polsce. Kondracki S., Postępy Nauk Rolniczych, Oficyna Wydawnicza Dabor, 1995/1/5-19
- O rozrodzie świń i nie tylko. Pawlak H., Pro Agricola Sp. Z o.o., Warszawa 2015, ISBN 978-83-917877-8-6, 39-90
- Unasienianie trzody chlewnej. Łyczyński A., Pawlak H., Nauka-praktyce rolniczej. Akademia Rolnicza w Poznaniu., Poznań 1975, 22-30, 74-80
- Hodowla i użytkowanie świń. Pod redakcją Grudniewskiej B., Wydawnictwo Akademii Rolniczo-Technicznej, Olsztyn 1994., ISBN 83-85261-87-7, 170-214, 215-250
- Inżynieria produkcji świń. Nawrocki L., Politechnika Opolska., Opole 2011, ISBN 978-83-62736-30-0, 31-32
- Planowanie i realizacja produkcji w nowoczesnej fermie trzody chlewnej. Fundacja Na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa (FDPA)., Brown A., N., R., HORTPRESS Sp. Z o.o., Warszawa 1994, ISBN 83-86384-05-0, 52-55
- Roczniki Naukowe Zootechniki. Monografie i rozprawy. Instytut Zootechniki. Kraków 2010, ISBN 978-83-7607-132-9, 37-40, 45-54, 55
- Chów i hodowla trzody chlewnej. Pod redakcją Anny Rekiel., Wydawnictwo SGGW., Warszawa 2005., ISBN 83-7244-663-6, 145
