Kwasica żwacza - przyczyny, objawy, przebieg choroby, leczenie i zapobieganie
Choroby bydła mlecznego - objawy, zapobieganie i leczenie
Zobacz także
Na zdrowie bydła mlecznego ma wpływ wiele czynników. Najważniejszymi z nich są predyspozycje genetyczne, rasa, wiek, sposób żywienia, warunki utrzymania. Warto zaznajomić się z najczęściej występującymi problemami zdrowotnymi krów. Posiadając taką wiedzą hodowca nie raz będzie w stanie poradzić sobie bez pomocy fachowców. Będzie też wiedział kiedy niezbędna jest pomoc lekarza weterynarii, a kiedy z kolei należy skonsultować się ze specjalistą do spraw żywienia. Tak jak w przypadku innych ssaków organizm krowy składa się z wielu układów wzajemnie ze sobą współpracujących i warunkujących zachowanie równowagi (czyli stanu zdrowia). Zaburzenie funkcjonowania jednej części składowej wpływa na zmiany w innych narządach. Nie wolno więc zapominać, że często mamy do czynienia z chorobą wielu układów na raz.
Hodowcy przeważnie zauważają objawy choroby bydła mlecznego dopiero w jej zaawansowanej postaci. Najszybciej rzucają się w oczy brak apetytu i spadek wydajności. Takie problemy pojawiają się natomiast nawet po paru dniach trwania choroby, która w międzyczasie zdąży wyrządzić szkody w organizmie. Przy codziennym obrządku warto więc zwracać uwagę na inne elementy, które pomogą szybciej zorientować się, że u krowy rozwija się proces chorobowy. Istotne są postawa i zachowanie w ruchu. Nietypową postawę można zauważyć bez względu na typ stanowiska, w jakim znajduje się zwierzę. Krowa zgarbiona, czyli z nienaturalnie mocno wygiętym grzbietem może cierpieć z powodu bólu na obszarze jamy brzusznej. O bólach kolkowych świadczy też kopanie tylnymi kończynami po brzuchu. Wyciągnięta do przodu szyja bywa oznaką duszności lub chorób przebiegających z zapaleniem mózgu. Przednie kończyny nienaturalnie daleko wysunięte do przodu mogą wskazywać na rozwijający się ochwat. Zaburzenia ruchu ciężko zauważyć jeśli krowa nie ma możliwości swobodnego poruszania się. Na pastwisku czy w oborze wolnostanowiskowej dają się zaobserwować kulawizny czy nieprawidłowe zachowania takie jak napieranie na przeszkody czy kręcenie wokół własnej osi. Dobra spostrzegawczość hodowcy nakieruje lekarza prowadzącego na odpowiedni tor i pomoże w szybszym postawieniu prawidłowej diagnozy i doborze odpowiedniego leczenia.
Choroby bydła mlecznego najłatwiej omawia się dzieląc je na poszczególne układy i narządy, których dotyczą. Możemy wyróżnić choroby układu pokarmowego, rozrodczego, krążeniowego, oddechowego, moczowego, choroby wymienia, skóry i zaburzenia metaboliczne. Należy też pamiętać o coraz rzadziej już pojawiających się stanach niedoborowych.
CHOROBY UKŁADU POKARMOWEGO
Przewód pokarmowy przeżuwaczy różni się znacząco w budowie i funkcji poszczególnych jego części od jego odpowiednika u innych zwierząt. Prawidłowe działanie wszystkich odcinków jest kluczowe dla odpowiedniego wzrostu i rozwoju bydła, a następnie dla jego wydajności produkcyjnej. Do najczęściej spotykanych zaburzeń można zaliczyć:
Niestrawność
Jest to ogólne pojęcie mogące charakteryzować zaburzenia we wszystkich odcinkach przewodu pokarmowego. U krów najczęściej sprawa dotyczy żwacza oraz jelit cienkich. Choroba dotyka zwierzęta w każdym wieku i na każdym etapie laktacji. Objawy ogólne zauważalne przez hodowcę to spadek lub całkowity brak apetytu oraz obniżenie wydajności mlecznej. Jeśli zaburzenie dotyczy jelit krowy wykazują objawy kolkowe – stoją ze zgarbionym grzbietem lub się pokładają, kopią nogami i ryczą. Reagują bólowo na próby uciskania brzucha.
Niestrawność może towarzyszyć m.in. zapaleniu jelit, kwasicy mleczanowej, rozszerzeniu pętli jelit, niedrożności lub zwężeniu jelit. Nadmierne spożycie ziarna zbóż jest jedną z przyczyn niestrawności żwacza. W przypadku jego wzdęcia widoczne jest powiększenie obrysu lewej strony brzucha. Najciężej przebiegającą postacią niestrawności jest tzw. kwasica mleczanowa żwacza spowodowana przeładowaniem przedżołądka szybko fermentującą paszą treściwą (zboża).
Leczenie polega na unormowaniu motoryki żwacza i perystaltyki jelit i przywróceniu prawidłowej flory mikrobiologicznej w przewodzie pokarmowym. Konieczne jest ustalenie czynnika odpowiedzialnego za powstanie schorzenia i usunięcie go. Często zakładana jest sonda żołądkowa, która odprowadza nadmiar zgromadzonych gazów. Może ona także posłużyć do pobrania próbki treści oraz podania leków. Lekarz weterynarii zaleci środki przeciwzapalne, antytoksyczne i rozkurczające. Dokładny schemat leczenia zależy od stanu ogólnego zwierzęcia. Jak zostało już wcześniej wspomniane, często występuje jednocześnie kilka zaburzeń. Objawy niestrawności mogą maskować inne toczące się procesy chorobowe. Konieczna jest więc dokładna obserwacja i zbadanie zwierzęcia.
Kwasica żwacza
Jest wynikiem skarmiania intensywnie fermentującymi paszami treściwymi. Często pojawia się tuż po wycieleniu, gdy hodowca podaje taką paszę by sprostać wymaganiom energetycznym krowy rozpoczynającej laktację. Drobnoustroje żwacza potrzebują jednak czasu, aby dostosować się do nowego systemu żywienia. Kluczem do uniknięcia takiego problemu jest stopniowe wprowadzanie coraz większych ilości paszy treściwej jeszcze przed porodem, aby „przyzwyczaić” mikroflorę do wytwarzania energii z nowych źródeł. Objawami przy kwasicy żwacza są niestrawność, przejściowy brak apetytu, utrata masy ciała, niska wydajność mleczna i obniżenie zawartości tłuszczu w mleku. Rozpad bakterii żwaczowych spowodowany obniżeniem pH powoduje uwalnianie licznych mikrotoksyn do krążenia ogólnego, co może być przyczyną m.in. kulawizn na tle zapalenia tworzywa racic.
Wzdęcia żwacza
Objawiają się jako powiększenie obrysu brzuch po lewej stronie, któremu towarzyszą inne objawy niestrawności. Może wystąpić duszność. Klinicznie wyróżnia się wzdęcia pieniste i grubobańkowe. W przebiegu wzdęcia pienistego dochodzi do nagromadzenia piany powstałej po nagłym spożyciu większych ilości zielonki (szczególnie roślin strączkowych i koniczyny). Wzdęcie grubobańkowe z kolei charakteryzuje się nagromadzeniem gazu. To zjawisko może być wynikiem np. niedrożności jelit czy przełyku lub następstwem zahamowania motoryki żwacza. Leczenie wymaga wyeliminowania pierwotnego czynnika odpowiadającego za taki stan. Konieczne jest odprowadzenie nadmiaru gazu przez sondę żołądkową i podanie preparatów stymulujących perystaltykę.
czytaj dalej...
