Miotła zbożowa – uciążliwy chwast upraw zbóż ozimych
Proso zwyczajne – prastara roślina uprawna, dziś zdobiąca rabaty
Zobacz także
Proso zwyczajne dawniej było bardzo popularną rośliną uprawną. Obecnie pochodząca z niego kasza nie jest raczej wykorzystywana w kuchni europejskiej, dlatego straciło znaczenie gospodarcze. Jest jednak trawą bardzo chętnie uprawianą w ogrodach dekoracyjnych, gdzie pojawia się na rabatach i jest częścią większych kompozycji kwiatowych.
Charakterystyka
Jest to bardzo charakterystyczna trawa roczna. Wschodzi późno, minimalna temperatura do kiełkowania to około 10 stopni Celsjusza. Dorosłe proso zwyczajne tworzy luźną kępę, która składa się z kilku pędów generatywnych, prostych i wzniesionych, mających około 80 centymetrów wysokości. W szczególnie sprzyjających warunkach atmosferycznych roślina może mieć aż 150 centymetrów. Źdźbła są niezwykle grube i mocne, słabo ulistnione. Blaszki liściowe mają około 25 centymetrów długości, są płaskie i zwinięte w pączku. Najczęściej są gładkie albo szorstko owłosione, na ich obu stronach można znaleźć liczne bruzdki. Są jasnozielone, pośrodku znajduje się bardzo wyraźny, biały pasek.
Roślina ma bardzo długi okres wegetacji – od 80 do 100 dni, dlatego w jednym sezonie może pojawić się kilka pokoleń siewek. W największym stopniu proso zwyczajne kwitnie na przełomie lipca i sierpnia. W tym czasie pojawiają się wiechy właściwe, długie na 35 centymetrów. Początkowo są silnie skupione, ale powoli zaczynają się rozpierzchać. Wiecha składa się z szorstkich, zwieszonych gałązek, które są oblepione kłoskami o dwóch kwiatach. Plewy są nagie, jasnozielone, czasami mogą nabiegać fioletowawo. Ostatnio powstały ozdobne odmiany prosa zwyczajnego, których kłoski mogą przyjmować różne barwy, między innymi różne odcienie czerwieni, bieli i żółtego. Roślina w największej mierze jest samopylna, jej owocem jest szeroki, białawy ziarniak o jajowatym kształcie. Jest zamknięty w połyskujących plewkach, pozbawionych ości, bardzo łatwo wypada z plew. Proso zwyczajne jest niezwykle plennym gatunkiem, pojedyncza wiecha może wytworzyć ponad 3 tysiące ziarniaków, które mają możliwość przetrwania w ziemi.
Występowanie
W Polsce proso zwyczajne rzadko jest uprawiane polowo, najczęściej można je spotkać jako roślinę ozdobną. Dziko rośnie sporadycznie, można je spotkać przy drogach, na ugorach i nieużytkach, porasta również wysypiska. Do rozwoju potrzebuje suchego stanowiska, ma bardzo duże wymagania świetlne – nie znosi zacienienia, zdecydowanie jest rośliną ciepłolubną. Najwyższy pokrój osiąga na glebach żyznych, o wysokim poziomie próchniczym. Wybiera podłoża gliniaste, ale toleruje również inne, mniej urodzajne.
Proso zwyczajne w ogrodzie
Trawa cieszy się niezwykłym uznaniem wśród właścicieli ogrodów kwiatowych. Jest niezwykle atrakcyjna, ma duży pokrój i bardzo charakterystyczne, kolorowe wiechy, przez co stanowi naprawdę wyjątkową dekorację rabat i kompozycji. Do wyboru mamy kilka wersji kolorystycznych prosa zwyczajnego. Proso zwyczajnie nie ma dużych wymagań co do uprawy, należy jednak pamiętać, że jego ziarniaki są smakołykiem dla wielu gatunków ptaków, dlatego powinno się je chronić siatką albo zastosować inne środki ostrożności. Jest to roślina wyłącznie roczna i bardzo wrażliwa na przymrozek, więc nie będzie stanowiła ozdoby w zimowym ogrodzie.
Wiechy prosa zwyczajnego bywają używane w bukieciarstwie, zarówno w formie ususzonej, jak i żywej. Można ich używać tuż po wykłoszeniu, jeszcze przed dojrzeniem ziarniaków, ponieważ dojrzałe mogą łatwo odpadać, znacznie zmniejszając dekoracyjność rośliny.
Autor: Katarzyna Kaźmierczak
Bibliografia:
Majtkowska G., Majtkowski W., „Trawy ozdobne”, wyd. Działkowiec, Warszawa 2007 r., s. 30.
Kozłowski S. (red.), „Trawy. Właściwości, występowanie i wykorzystanie”, PWRiL, Poznań 2012 r., s. 182-184.
