Skrzyp polny - charakterystyka i zwalczanie
Trujący dla bydła mlecz polny – nie pomylmy go z mniszkiem lekarskim!
Zobacz także
Mlecz polny jest jednoroczną, czasem wieloletnią rośliną, która występuje pospolicie w całej Europie, w środkowej i zachodniej Azji oraz w Afryce Północnej. Potocznie nazywany jest także łoczygą polną lub mlecznym drzewkiem. W Polsce występuje na niżu i w górach po piętro rygla dolnego. Porasta wilgotne łąki, pola, zarośla, przydroża, ogrody i nieużytki. Preferuje gleby świeże, mokre, próchnicze, bogate w azot, gliniaste, względnie ilaste, o dużej miąższości. Zachwaszcza użytki zielone, wszystkie uprawy jednoroczne i wieloletnie, przede wszystkim zboża i kukurydzę, rzadziej buraki.
Charakterystyka
Mlecz polny (Sonchus arvensis L.) należy do rodziny astrowatych. Osiąga wysokość od 50 do 150 cm. Korzeń główny rośliny dorasta do 50 m w głąb, a korzenie przybyszowe rozrastają się poziomo w warstwie ornej. Łodyga jest sztywna, rozgałęziająca się u góry, pusta wewnątrz, na dole naga. Liście dolne wyrastają na oskrzydlonych, krótkich ogonkach, pozostałe są bezogonkowe, sinozielone, pierzastosieczne lub wyrębne z kolczastymi ząbkami.
Mlecz kwitnie od czerwca do października. Kwiatostan ma postać koszyczków. Języczkowate kwiaty zebrane na szczytach rozgałęzień są obupłciowe. Szypułki i listki okrywy mają jasnożółte ogruczolenie. Kwiaty otwierają się tylko w słoneczne dni wcześnie rano i między 10.00 a 14.00 zamykają się. Łoczyga rozmnaża się przez rozłogi korzeniowe pokryte pączkami przybyszowymi oraz przez nasiona rozsiewane przez wiatr. Owocem są żeberkowane, ciemnobrunatne lub ciemne niełupki z puchem, zwężone u góry i dołu. Każda roślina produkuje do 20 000 nasion. Siewki kiełkują wiosną, oprócz nich pojawiają się wtedy liczne odrosty korzeniowe.
Szkodliwość
Mlecz polny z powodu zawartości alkaloidów i związku goryczowego jest trujący dla bydła, zwłaszcza dla owiec. Oprócz tego przez ludzi często jest mylony z mniszkiem lekarskim (Taraxacum officinale), do którego jest bardzo podobny i który potocznie także nazywany jest mleczem. Główną cechą odróżniającą te dwa gatunki jest to, że u mniszka wszystkie pędy wyrastają bezpośrednio z ziemi, natomiast u mlecza polnego pędy wyrastają z łodygi.
Profilaktyka i zwalczanie
Łoczyga należy do wyjątkowo uciążliwych chwastów, ponieważ jest konkurencyjna dla innych roślin. Ma spore wymagania, przez co zużywa duże ilości wody i składników pokarmowych. Ponadto szybko rozmnaża się podczas prac polowych przez pąki przybyszowy, a z łąk przemieszcza się w uprawy i na użytki zielone.
Profilaktyczne działanie polega na dbaniu o czystość materiału siewnego, niszczeniu wschodów mlecza w zasiewach i ścierniskach, stosowaniu odpowiedniego płodozmianu, podorywce ściernisk, a później bronowaniu połączonemu z głębszą orką na zimę. Gdy zachodzi potrzeba użycia preparatów chwastobójczych, można zastosować herbicydy doglebowo lub w postaci oprysków. Najskuteczniejsze substancje, na które mlecz polny jest wrażliwy, to: 2,4-D, acetochlor, etofumesat, glufosynat amonowy, metazachlor, napropamid, tribenuron metylowy, triklopyr. Popularnymi herbicydami są: Huzar Activ 387 OD i Basta 150 SL. W uprawach buraków możemy użyć: Oblix MT 500 SC, Akord 180 OF, w rzepaku zaś: Oscar 00 SC, Meteor 5-00 SC lub Butisan duo 400 EC.
Na glebach ciężkich i bardzo ciężkich skuteczne substancje to: chlorydazon i pendimetalina. W przypadku upraw buraków na glebach cięższych zaleca się zastosowanie: Pyramin 65 WG, Forte 430 SC, a w kukurydzy, cebuli i zbożach: Stomp 330 EC albo Maraton 375 SC.
Zamiast oprysku możemy zastosować specjalny mazacz lub pędzel nasączony herbicydem w dużym stężeniu. W ten sposób możemy zwalczyć mlecz polny rosnący w bliskim sąsiedztwie roślin uprawnych.
Autor: Helena Kędra
Bibliografia:
Aichele D., Golte-Bechtle M., „Jaki to kwiat?”, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1989 r., s. 136.
Czubiński T., Paradowski A., „Atlas chwastów dla praktyków”, Polskie Wydawnictwo Rolnicze, Poznań 2014 r., s. 175.
Hołubowicz-Kliza G., „Rolniczy atlas chwastów”, wyd. IUNG-PIB, Puławy 2002 r., s. 170.
Klaassen H., Freitag J., „Profesjonalny atlas chwastów”, wyd. BASF, Limburgerhof 2004 r., s. 80.
Paradowski A., „Atlas chwastów”, wyd. Plantpress, Kraków 2013 r., s. 98.
Tymrakiewicz W., „Atlas chwastów”, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1976 r., s. 402.
