
Sałata rzymska zapomniana i odkryta na nowo!
Sałata (Lactuca sativa L.) to jedno z ważniejszych warzyw spożywanych na świeżo. Prawdopodobnie pochodzi z basenu Morza Śródziemnego i Azji Zachodniej. Istnieją wzmianki o jej uprawie w starożytnym Egipcie, Rzymie i Grecji. Do Polski została sprowadzona w XVI w. Obecnie uprawiana jest powszechnie zarówno amatorsko, jak i w skali towarowej.
Opis botaniczny
Sałata to roślina jednoroczna o palowym korzeniu. Liście przyjmują różnorodny kształt, zabarwienie i wielkość, zależnie od odmiany. Do najważniejszych odmian botanicznych należą sałata głowiasta (typu masłowa i krucha), sałata rzymska, sałata liściowa (rozetowa) oraz sałata łodygowa (szparagowa). Wyróżnia się dwa typy sałaty głowiastej: sałata masłowa i sałata krucha. Sałata masłowa posiada miękkie, delikatne liście, które na brzegach są lekko falowane. Barwa blaszki liściowej jest mlecznobiała lub w różnych odcieniach zieleni.
Sałata krucha posiada twarde, sztywne liście. Wiąże większe i bardziej zwarte główki niż sałata masłowa. Później wybija w pędy kwiatostanowe. Liście są barwy zielonej po ciemnozieloną. Może być uprawiana w porze letniej, dzięki czemu sałata jest dostępna przez cały rok.
Sałata rzymska z kolei tworzy wydłużone blaszki liściowe, które składają się na podłużną, luźną główkę. W Polsce rzadko obserwuje się jej uprawy.
Sałata liściowa wytwarza rozety liściowe. Nie tworzy główki. Co ciekawe, w porównaniu z innymi odmianami botanicznymi liście nie tracą wartości odżywczych, kiedy powstaje pęd kwiatostanowy.
Sałata łodygowa tworzy luźno ułożone długie i wąskie liście. Nie tworzy główek. Jadalną częścią są 20-, 30-cm łodygi. Spożywa się je podobnie jak szparagi. W Polsce znane są pod nazwą głąbików krakowskich.
Liście sałaty są spożywane na surowo. W 95% składają się z wody. Sałata zawiera niewiele cukrów – wartość energetyczna jest stosunkowo niska, dlatego polecana jest w różnych dietach. Bogata jest w sole mineralne wapnia, magnezu i żelaza, witaminę C, prowitaminę A oraz witaminy z grupy B. Zawartość poszczególnych składników niewiele różni się między odmianami botanicznymi sałaty. Uważa się, że sałata rzymska i liściowa posiadają większą wartość biologiczną od głowiastej.
W Europie Zachodniej i Ameryce uprawia się sałatę liściową i rzymską. W Polsce najpopularniejsza w uprawie jest sałata głowiasta. Z roku na rok rośnie zainteresowanie produkcją sałaty rzymskiej i liściowej.
Odmiany sałaty głowiastej rozróżnia się przede wszystkim ze względu na reakcję na długość dnia. Różnią się także pokrojem, pofałdowaniem blaszek liściowych, szybkością wzrostu, wielkością główek i odpornością na choroby. Odmiany uprawiane pod osłonami dzieli się na zimowe, wiosenne, letnie i jesienne.
Obecnie istnieje wiele odmian sałaty głowiastej nadających się zarówno do uprawy polowej, jak i pod osłonami. Należą do nich sałata głowiasta masłowa: Edyta Ożarowska, Justyna, Marta Zielona, Syrena, Królowa Majowych; sałata głowiasta krucha: Beata, Grenada, Loredo. W ostatnich latach przy pracach hodowlanych stworzono krzyżówkę sałaty masłowej i kruchej, która nadano nazwę batavia.
Odmiany wiosenne uprawia się od marca do maja przy 12–14-godzinnym dniu, letnie przy 12–14-godzinnym dniu wyłącznie w uprawie polowej, jesienne od września do października oraz zimowe od listopada do marca w warunkach szklarniowych, przy 7–12-godzinnym dniu.
Sałata liściowa może występować w typie Lollo Rossa oraz Lollo Bionda.
Wszystkie sałaty potrzebują podobnych warunków do wzrostu. Sałata ma małe wymaganie cieplne, za to bardzo wysokie wymagania wilgotności gleby. Do kiełkowania najlepsza jest temperatura 15–18°C. Poniżej 3,5°C rośliny nie wschodzą. Optymalną temperatura do rozwoju jest 12–15°C. Podczas zawiązywania główek temperatura może być wyższa o ok. 2°C. Powyżej 20°C główki są słabo zawiązywane, luźne, dodatkowo istnieje ryzyko przedwczesnego wybijania roślin w pędy kwiatostanowe. Z kolei zbyt niska temperatura powoduje zmniejszenie wartości smakowej, przebarwienia i zniekształcenia blaszek liściowych. Liście także stają się twarde i mało delikatne. Bardziej wrażliwa na zbyt niską temperaturę jest sałata uprawiana jesienią.
Sałaty nie należy ani przesuszyć, ani zalać. Wilgotność powierzchni gleby powinna wynosić 50–80%. Przy zbyt wysokiej ilości wody w glebie główki gniją, w przypadku niedoboru liście stają się skórzaste i pozbawione walorów smakowych.
Sałatę można uprawiać na wielu glebach, ale najlepiej wschodzi i rozwija się na glebach gliniasto-piaszczystych, żyznych i przepuszczalnych. Przy uprawie późnej dobrze rośnie na glebach torfowych. Odczyn gleb mineralnych powinien mieć pH 6,5, natomiast torfowych 5,5.
czytaj dalej...Rynek Rolny to pierwszy profesjonalny branżowy portal rolniczy z giełdą rolną. Darmowe ogłoszenia rolnicze i aktualne ceny produktów rolnych. Sprzedawaj i Kupuj z nami!
Sulejkowska 56/58 lok 215
04-157 Warszawa, Polska
Email: kontakt [małpa] rynek-rolny.pl