Rajgras wyniosły - opis, wymagania, występowanie i zbiór znanej trawy pastewnej
Przelot pospolity - poznaj popularną roślinę leczniczą porastającą nasze łąki
Zobacz także
Przelot pospolity (Anthyllis vulneraria) inaczej może być nazywany przelotem zwyczajnym. Jest dwuletnią roślina ozimą, użytkowaną ekstensywnie, mało plenną i praktycznie wycofaną z uprawy. Mogą też występować formy wieloletnie przelotu pospolitego. Jego cechą charakterystyczną jest to, że odnawia się z samosiewu, dlatego też może utrzymywać się przez kilka lat na pastwiskach czy łąkach. Przelot zwyczajny jest gatunkiem zbiorowym, który składa się z wielu ekotypów. Brakuje jego odmian uprawnych, a do siewu wykorzystywane są nasiona pochodzące z wymieszania różnych populacji.
Cechy charakterystyczne
Rośliny przelotu zwyczajnego wytwarzają liczne, sztywne lub półstojące łodygi. Mogą one osiągać długość 40–60 cm. Są silnie owłosione, tak samo jak cała roślina, a ich ulistnienie jest niewielkie. Rośliny przelotu po siewie wykształcają jedynie przyziemną rozetę liściową. Dopiero w drugim roku wegetacji powstają łodygi, które po okresie kwitnienia szybko drewnieją.
Przelot pospolity ma palowy system korzeniowy, który jest silnie rozgałęziony i wytwarza brodawki korzeniowe zawierające bakterie Rhizobium. Na glebach płytkich i zasobnych w wapń rozrasta się w górnej warstwie gleby, na glebach głębokich może zaś wrastać nawet 2 metry w głąb profilu glebowego.
Dolne liście przelotu formułują rozetę i mają długie ogonki. Ich blaszki liściowe są pojedyncze i przeważnie mają kształt jajowaty. Liście wytwarzane na łodydze są nieparzystopierzaste i wykształcają duży liść wierzchołkowy oraz kilka par małych listków bocznych.
Kwiatostanem jest zbita główka, która wyrasta z wierzchołka pędu głównego oraz z rozgałęzień bocznych. Ma ona kulisty kształt i jest silnie omszona oraz wytwarza kwiaty żółto-pomarańczowego koloru. Są one owadopylne, ale mogą występować też w formie samopylnej. Kwitnienie trwa od maja do sierpnia.
Owocem jest jednonasienny strąk, który nie pęka. Ma on jajowaty kształt i jest umieszczony w kielichu kwiatowym w formie błoniastej torebki. Nasiona pochodzące ze strąka są kształtu jajowatego oraz żółto-zielonego koloru, a po dłuższym okresie przechowywaniach brązowieją. Ich masa 1000 nasion wynosi 2,2–2,7 g.
Wymagania
W Polsce przelot zwyczajny, w warunkach naturalnych może rosnąć na wszystkich glebach o odczynie zasadowym. Najczęściej uprawiany jest w trudnych warunkach klimatycznych, ponieważ bardzo dobrze zimuje i znosi suszę. Dobrze rośnie na glebach mało zasobnych w składniki pokarmowe, które są żwirowate i kamieniste.
Występowanie i użytkowanie
Przelot pospolity najczęściej występuje w słonecznych zaroślach, na suchych zboczach, stepach i żwirowiskach. Może też rosnąć na suchych łąkach i pastwiskach. Bujnie rośnie na glebach zasobnych w węglan wapnia. Może być wykorzystywany do obsiewu pastwisk, mimo że jego wartość pastewna jest niewielka. W postaci zielonki jest niechętnie zjadany przez zwierzęta, ponieważ ma gorzki smak, który zanika dopiero po wysuszeniu roślin. Najchętniej zjadają go owce. Przelot może być wykorzystywany jako roślina lecznicza, zawiera saponiny, flawonoidy, garbniki i śluz. Ma działanie dezynfekujące i lekko przeczyszczające, dlatego też może być stosowany w zaburzeniach przemiany materii.
Autor: mgr inż. Kinga Borek
Bibliografia:
- Grzegorczyk S., „Przelot pospolity”, (w:) „Rośliny zbiorowisk trawiastych”, UWM, Olsztyn 2010 r., str. 59–60
- Nawara Z., „Przelot pospolity”, (w:) „Rośliny łąkowe”, Multico, Warszawa 2012 r., str. 150–151
- Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B., „Anthyllis L. Przelot”, (w:) „Rośliny polskie”, PWN, Warszawa 1976 r., str. 360–361
- Szempliński W., „Przelot zwyczajny”, (w:) „Rośliny rolnicze”, UWM, Olsztyn 2012 r., str. 304–305
