Wyka ptasia - lubiany przez zwierzęta chwast o średniej wartości pastewnej
Uprawa rącznika pospolitego – trującej rośliny oleistej
Zobacz także
Rącznik pospolity (Ricinus communis) zwany jest również kleszczowiną ze względu na podobieństwo nasion rącznika do nabrzmiałego kleszcza (Ricinus to inaczej owczy kleszcz). Polska nazwa związana jest również z dłoniastym kształtem liści. Rącznik pochodzi z rodziny wilczomleczowatych, a jego naturalne siedliska występują w Afryce i Indiach. Tam jest drzewem, u nas to szybko rosnący tropikalny krzew o zielonych liściach. Jest bardzo charakterystyczny, nie sposób pomylić go z inną rośliną. W pierwotnych warunkach jest częściowo zimotrwały, jednak w chłodniejszym klimacie, takim jak nasz, traktuje się go jak roślinę jednoroczną.
W czasie jednego sezonu wegetacyjnego tworzy pędy o długości nawet do 2 m o okazałych liściach. Większość odmian osiąga wysokość 1,2-1,8 m i szerokość ok. 90 cm. Przez rolników nazywany jest on antykretem, ponieważ ma działanie skutecznie odstraszające krety. Ze względu na znaczne rozmiary jest to krzew chętnie uprawiany w parkach i ogrodach, by ukryć mniej estetyczne ogrodzenia lub zabudowania.
Opis
Rącznik to roślina oleista uprawiana w strefie klimatu umiarkowanego. Ma trzy gatunki, jednak w Polsce znaczenie użytkowe ma jedynie rącznik pospolity. W tej odmianie jest to rozgałęziony krzew charakteryzujący się pojedynczymi i dużymi, głęboko klapowanymi liśćmi przypominającymi dłoń. Są one niezwykle imponujące o średnicy sięgającej nawet 25-50 cm. Rosną one na długich ogonkach i mają po kilka (średnio po ok. 5-11) ząbkowanych, gładkich i błyszczących segmentów. Z reguły mają zieloną barwę, jednak u młodych roślin mogą występować również ciemnobrązowe liście. Ułożone są na łodydze skrętolegle. Łodyga rącznika jest prosta i gruba, może być pusta w środku lub częściowo wypełniona rdzeniem. Na powierzchni często jest bruzdkowana lub pokryta woskowym nalotem. Tworzy rozgałęzienia boczne zakończone kwiatostanem. Liście wraz z łodygą mają dużą wartość dekoracyjną.
Mniej dekoracyjne są natomiast kłosowate kwiatostany o niezwykle drobnych zielonych i czerwonych kwiatach. Jako roślina rozdzielnopłciowa i jednopienna tworzy kwiaty żeńskie i męskie, które są ułożone spiralnie na osi jednego kwiatostanu. Żeńskie kwiaty rosną w wierzchniej części grona, zajmując jej większą część, męskie natomiast zajmują jego podstawę. W rozkwitających żeńskich kwiatach widoczne są słupki z trzema dwudzielnymi znamionami o kolorze czerwonym, różowym lub żółtym, w męskich – drobne, silnie rozgałęzione pręciki żółtego koloru. Są one wiatropylne. Po zapyleniu kwiatów żeńskich rozwija się kulista lub owalna torebka pokryta dość grubymi i długimi kolcami. Rosnące w grupach czerwone owoce podobne do nasion fasoli należą do najbardziej trującej części rośliny. Skrywają w sobie czarne, twarde nasiona, które są najbardziej trującą częścią rośliny. Ich osłonki są bardzo trujące, stąd też najlepiej usunąć je, gdy tylko dojrzeją i zaczną pękać.
Uprawa rącznika
Wysiew nasion najlepiej praktykować w marcu i kwietniu, wysiewając je w szklarniach bezpośrednio do dużych donic lub rabat. Najlepiej sadzić pojedynczo namoczone wcześniej nasiona i tak przygotowane trzymać w ciepłym miejscu, co przyspieszy ich kiełkowanie. Podlewać w miarę potrzeby, pamiętając o tym, że są to rośliny bardzo wrażliwe na mrozy. Po wykiełkowaniu przesadzamy je na słoneczne stanowisko. Nie powinno się siać nasion od razu do gruntu, gdyż mogą nie zdążyć wówczas zakwitnąć. Rącznik rośnie najlepiej w wilgotnej, dobrze przepuszczalnej i żyznej glebie. Do prawidłowego wzrostu potrzebuje gleby bogatej w składniki pokarmowe, a także osłoniętego i zacisznego miejsca. W bardziej otwartych i wietrznych przestrzeniach trzeba go podpierać, by uniknąć połamania łodyg. Podlewamy i dokarmiamy go w suche dni podczas słonecznej pogody. Młode sadzonki są wrażliwe na zbyt wysoką wilgotność gleby, co odchorowują gniciem korzeni. Rącznik kwitnie od lipca do późnej jesieni. W naszym klimacie z reguły występuje jako roślina jednoroczna i nie zimuje.
czytaj dalej...
