Szczwół plamisty - mroczne oblicze pospolitego chwastu
Ostrożeń polny - charakterystyka, szkodliwość i zwalczanie
Zobacz także
Ta wysoka, pospolita roślina wieloletnia jest znana chyba wszystkim. Najłatwiej jest ją rozpoznać po charakterystycznych, fioletowych kwiatach i bardzo ostrych kolcach, które pokrywają brzegi liści i łodyg. Nazwa ostrożeń polny (Cirsium arvense) niewiele nam mówi, zwłaszcza, że najczęściej bywa nazywany po prostu osetem.
Charakterystyka
Jest to wieloletnia, dwupienna roślina. Jej podziemne części – bardzo rozległy system korzeniowy i kłącza – przetrzymują zimę i odradzają się już bardzo wczesną wiosną. Jest stosunkowo potężną rośliną – w sprzyjających warunkach potrafi przerosnąć przeciętnego człowieka – osiąga nawet około dwóch metrów wysokości. Najczęściej jednak jej wzrost waha się między 50 a 150 centymetrów.
Pierwsza pojawiająca się wiosenna siewka to rozetka, złożona z liści o jajowatym kształcie, które ułożone są naprzeciw albo skrętolegle. Z każdym poziomem, wyższe liście stają się coraz bardziej lancetowate i wydłużone, a końcowe są ostro zakończone, bezpośrednio siedzące na rozgałęzionej łodydze, która jest pokryta pajęczynowatym owłosieniem. Wszystkie, poza kwiatostanem, części rośliny mają zielony lub zielono szary kolor i są pokryte włoskami i kłującymi kolcami.
Kwiaty w postaci jajowowalcowatych koszyczków pojawiają się na rozgałęzieniach łodygi w lipcu i sierpniu, ale kwitnienie trwa aż do października. Na jednej roślinie znajduje się od 30 do 100 kwiatostanów, które mają ciemnofioletową lub ciemnoróżową barwę, w bardzo rzadkich przypadkach są białe. Wszystkie kwiaty żeńskie wydzielają bardzo silny zapach, który przyciąga owady. Owocem ostrożnia są niełupki, lekko żebrowane i podłużne. Jedna roślina może stworzyć aż 5 tysięcy nasion, osnutych puchem kielichowym, dzięki któremu mogą roznosić się z wiatrem na znaczne odległości. Nasiona, przykryte warstwą ziemi, nie tracą zdolności do kiełkowania nawet przez kilkadziesiąt lat, są odporne na niskie temperatury i długotrwale przebywanie w wodzie.
Występowanie
Ostrożeń polny rośnie w całym kraju, nawet w górach może pojawiać się na znacznych wysokościach. Nie występuje jedynie na glebach ubogich w składniki pokarmowe. Preferuje gliniaste albo piaszczyste, próchnicze podłoża, które są bogate w azot, więc często pojawia się po nawożeniu mineralnym. Najszybciej rozwija się na stanowiskach dobrze wietrzonych i o kwaśnym odczynie, ale toleruje również odczyn neutralny i lekko zasadowy. Do rozwoju potrzebuje węglanu wapnia, który czerpie z ziemi w dużych ilościach.
Zachwaszcza wszystkie uprawy polowe oraz ogrody warzywne. W dużym stopniu pojawia się na miedzach, ugorach i nieużytkach, z których może się przenosić w uprawę.
Szkodliwość
Oset to jedna z najbardziej szkodliwych roślin w Polsce. Pojawia się we wszystkich uprawach i ma minimalne wymagania glebowo-wodne. Ze względu na swoje duże rozmiary, bardzo szybko zagłusza rośliny uprawne i hamuje ich rozwój. Pięcioprocentowy próg szkodliwości wynosi około 0,5 rośliny na metr kwadratowy dla zbóż, roślin okopowych i kukurydzy. Już dwie rośliny na powierzchni metra kwadratowego zmniejszają plon o około 20 procent. Wystarczy tylko takie zachwaszczenie uprawy, żeby z hektara pobrane zostało około 300 kilogramów azotu i trochę więcej potasu. Równie aktywnie ostrożeń pobiera wapń i fosfor. W zaniedbanej uprawie, chwast potrafi zabić nawet 90 procent roślin, odcinając je od światła, zabierając im wodę i składniki odżywcze oraz uszkadzając korzenie i bulwy poprzez bardzo rozbudowany system korzeni i podziemnych pędów rozłogowych.
Zwalczanie
Ze względu na to, że szkodliwość ostrożnia polnego jest tak duża, już w przypadku pojawienia się kilku roślin należy zacząć opryski chemiczne. Jest to chwast tak ekspansywny i szkodliwy, że w bardzo krótkim czasie może rozprzestrzenić się na całej powierzchni pola, niszcząc uprawę, zatem działania należy rozpocząć natychmiast po zauważeniu kłujących listków siewki. Mechaniczne odchwaszczanie nie przynosi skutków – roślina ma tak bardzo rozbudowane korzenie i kłącza, że w ciągu kilku dni może się odrodzić. Podorywki i bronowanie również nie dają oczekiwanych rezultatów – po orce głębokiej ostrożeń odradza się mniej więcej w trzy tygodnie.
czytaj dalej...
