Tomka wonna – pachnąca trawa łąk i pastwisk
Turówka wonna – właściwości, metody uprawy i wykorzystanie aromatycznej trawy żubrowej
Zobacz także
Turówka wonna to doskonale znana i aromatyczna trawa wykorzystywana w przemyśle alkoholowym i perfumeryjnym. Potocznie znana jest jako żubrówka, trawa żubrowa, trawa wonna lub tomkownica. Występuje dziko w północnej Europie, na Syberii, w umiarkowanej strefie Azji oraz w Ameryce Północnej. W Polsce spotykana jest rzadko, głównie na niżu. Rośnie w znacznym rozproszeniu, a stanowiska turówki rozciągają się głównie wzdłuż niektórych fragmentów dolin dużych rzek oraz w pasie wyżyn na torfowiskach. Trawa porasta wilgotne łąki i świetliste zarośla. Preferuje gleby piaszczystych oraz stanowiska wilgotne, dobrze nasłonecznione.
Należy do roślin objętych częściową ochroną, ponieważ ze względu na masowy zbiór do celów przemysłowych i leczniczych, a także osuszanie wilgotnych łąk, jej występowanie systematycznie się zmniejsza.
Charakterystyka
Turówka wonna (Hierochloe odorata) jest trwałą trawą z rodziny wiechlinowatych, która tworzy drobne kępy z licznymi pędami, głównie wegetatywnymi. Pędy te są prosto wzniesione i osiągają od 40 do 60 cm wysokości. Mają gładkie źdźbła z 2 lub 3 międzywęźlami i z liśćmi skupionymi u podstawy. Blaszki liściowe są płaskie, zwinięte w pączku, słabo bruzdkowane, na brzegach zaś lekko szorstkie. Na pędach wegetatywnych liście są długie i szerokie z rozproszonymi włoskami, ich języczki są widoczne i spiczaste. Żubrówka ma otwarte i nieowłosione pochwy liściowe.
Kwitnie jako jedna z pierwszych traw, od kwietnia do czerwca, po czym szybko zamiera. Kwiatostan tworzy owalna wiecha właściwa, z nagimi falisto-postrzępionymi, zgrubiałymi gałązkami. Trzykwiatowe kłoski połyskują, natomiast 3-nerwowe plewki są błoniaste i zakończone spiczasto.
Owocami są drobne, jajowate ziarniaki z nagą osadką i pozostałością znamion słupka na szczycie. Plewki trawy twardnieją podczas dojrzewania ziarniaków, dolna jest w górnej części owłosiona i bezostna. Roślina rozmnaża się wegetatywnie przez podziemne rozłogi, a wschody pojawiają się wczesną wiosną.
Zastosowanie w ziołolecznictwie i przemyśle
Turówka wonna nie ma zastosowania jako trawa pastewna, gdyż jest niechętnie zjadana przez zwierzęta. Dawniej w medycynie ludowej była wykorzystywana jako roślina lecznicza, np. w postaci naparów przy dolegliwościach ze strony układu pokarmowego. Obecnie do celów leczniczych zbiera się ją znacznie rzadziej, przed okresem kwitnienia. Żubrówka wyróżnia się charakterystycznym, waniliowo-kokosowym aromatem, który zawdzięcza zawartości kumaryny, intensywnie pachnącej zwłaszcza po zasuszeniu rośliny, a także kwasu kumarynowego, ferulowego i melilotowego. Ze względu na te właściwości wykorzystuje się ją w przemyśle perfumeryjnym oraz do aromatyzowania napojów alkoholowych. Oprócz tego pędy kwiatowe znajdują zastosowanie w bukieciarstwie.
Uprawa przydomowa
Sporadycznie turówkę uprawia się w przydomowych ogródkach. Póki co nie cieszy sie dużą popularnością, mimo że jej nasiona można dostać w sklepach ogrodniczych. Warto pokusić się o kilka kępek tej trawy w ogrodzie, ponieważ tomkownica nie sprawia problemów w uprawie, nie ma również specjalnych wymagań co do gleby. Łatwo się rozmnaża. Preferuje stanowiska nasłonecznione lub półcieniste. Jedyne, o czym powinniśmy pamiętać, to jej dość ekspansywny charakter, dlatego choć doskonale sprawdzi się jako roślina okrywowa, na rabatach wymaga systematycznego rozsadzania.
Autor: Helena Kędra
Bibliografia:
Grabowska B., Kubala T., „Trawy, turzyce, sity, kosmatki”, wyd. Officina Botanica, Kraków 2009 r., s. 42.
Kozłowski S. (red.), „Trawy. Właściwości, występowanie i wykorzystanie”, wyd. PWRiL, Poznań 2012 r., s. 247.
