Hala udojowa - wszystko, co trzeba wiedzieć o jej rodzajach i obróbce mleka
Nowoczesna i funkcjonalna obora, ale jaka?
Zobacz także
Legowiska
Krowa produkuje najwięcej mleka gdy leży. Wtedy bowiem zwiększa się przepływ krwi przez wymię. Zapewnienie dostępu do legowiska, jego odpowiednie wymiary i wyścielenie jest więc bardzo istotne dla osiągnięcia maksymalnej wydajności. Postęp genetyczny w wydajności krów mlecznych pociągnął za sobą też zmiany w ich budowie. Obecne osobniki rasy HF są większe niż te sprzed kilku lat. Dlatego też legowiska w starych oborach nie odpowiadają współczesnym wymogom.
Zalecane przez UE wymiary stanowisk dla bydła mlecznego:
- uwięziowe krótkie- 1,2 x 1,65 m; średnie- 1,2 x 2,0 m
- kombiboksy- 1,2 x 1,8 m
- boksy legowiskowe przyścienne- 1,2 x 2,6m
- naprzeciwległe- 1,2 x 2,45 m
- stanowiska głębokie- 5-6,5 m2
- większe wymiary stanowisk dla ras dużych
W oborach wolnostanowiskowych powinno zapewnić się taką ilość legowisk, jaka jest krów. W prawdzie nie wszystkie leżą w tym samym czasie, ale brak wolnych miejsc może doprowadzić do sytuacji, w której młodsze jałówki nie będą miały gdzie odpocząć. Poglądy dotyczące ścielenia stanowisk także się zmieniają. Wynika to głównie z coraz gorszego dostępu do słomy, która stała się produktem drogim. W nowoczesnych oborach czasami wykorzystuje się materace lub separowaną gnojowicę.
Krowa do wyprodukowania mleka potrzebuje odpowiedniej podaży paszy i wody. Ustalanie najbardziej odpowiednich dawek pokarmowych na nic się zda, jeśli krowa nie będzie miała chęci albo możliwości na pobranie dostatecznej ilości pokarmu. Trzeba więc zwrócić uwagę na wielkość oraz rozmieszczenie stołów paszowych oraz poideł. Wszystkie zwierzęta powinny mieć dostęp do paszy jednocześnie. Starsze krowy mogą bowiem utrudniać jałówkom dostęp do pokarmu. Każda sztuka w stadzie powinna mieć ok 70 cm miejsca przy stole paszowym. 15-20 cm nad podłożem to optymalna wysokość na której stół paszowy powinien się znajdować. Wtedy krowa pobiera paszę wygodnie, w fizjologicznej pozycji. Pokarm leżący za nisko lub za wysoko niepotrzebnie nadwyręża mięśnie karku zwierzęcia i zniechęca go do pobierania większych porcji. Poidła są nie mniej ważne. Aby wytworzyć 1 litr mleka krowa potrzebuje około 3 – 5 litrów wody. Najlepiej jak znajduje się ona w długich korytach stojących ok 70 cm na ziemią. Woda musi być zabezpieczona przed zamarzaniem.
Obecnie obserwuje się tendencję do odchodzenia od chowu w oborach uwięziowych na rzecz nowoczesnych obór wolnostanowiskowych. Ten pierwszy sposób ma jednak też pewne zalety. Hodowcy łatwiej jest obserwować krowę, zauważyć zmiany chorobowe czy kontrolować ilość pobieranej paszy. Niestety zwierzęta nie mają swobody w poruszaniu się (ważna kwestia dobrostanu), hodowca podczas doju musi przenosić aparaty udojowe wzdłuż stanowisk, a także istnieją znaczne ograniczenia w możliwościach modernizacji sposobu doju czy zadawania paszy.
Aby usprawnić przebieg doju w oborze uwięziowej warto skorzystać ze sterowników doju przeznaczonych dla takiego systemu chowu. Poza tym w przypadku korzystania z popularnych dojarek rurociągowych można zaopatrzyć się w aparat udojowy z miernikiem mleka, co pozwoli na kontrolowanie wydajności krowy. Nowoczesny sprzęt sygnalizuje na wyświetlaczu koniec doju i odłącza pulsację. Poprzez pomiar elektroprzewodności mleka za pomocą czujników wbudowanych w kolektor potrafią wykryć rozwijający się stan zapalny w jego wczesnym stadium.
Pracę w oborze uwięziowej mogą ułatwić nowoczesne rozwiązania w systemie zadawania pasz. Wykorzystać tu można wózki paszowe. Są one w pełni zautomatyzowane i mobilne - przesuwają się po szynach wydzielając odpowiednie porcje na stanowiskach. Dodatkowo każdej krowie można przypisać inny rodzaj dawki pokarmowej. Są tak skonstruowane, że sprawdzają się nawet w wąskich pomieszczeniach. Poidła w oborze uwięziowej mogą być już tylko typu miskowego.
W nowoczesnych oborach wolnostanowiskowych do celu zadawania pasz służą stacjonarne stacje paszowe, które identyfikują krowy na podstawie elektronicznych czytników zamieszczonych na ich szyjach. Dzięki temu każda sztuka dostaje wyznaczoną dla niej dawkę pokarmową w ciągu dnia. Najnowocześniejszym rozwiązaniem jest robot paszowy TMR, który pobiera odpowiednie składniki pasz objętościowych, miksuje je a następnie zadaje krowom dokładne porcje. Jest to jednak sprzęt drogi. Szacuje się, że można się pokusić o taką inwestycję przy stadzie liczącym nie mniej niż 70-80 krów.
Literatura:
1. A.Osten-Sacken, Poradnik hodowcy krów mlecznych
2. H.Smith Thomas, Raising beef cattle, 2009
3. Z.Litwińczuk, T.Szulc, Hodowla i użytkowanie bydła, Wydawnictwo PWRiL
4. A.Dobkowski, K.Staśkiewicz, Budynki dla bydła, Wydawnictwo Agrosukces, 2008
5. Funkcjonalne obory, Wydawnictwo Top Agrar, 2013
